Ο Gottfried Benn εδώ διαβάζει το ποίημα “Αστέρια”
Κυκλοφορία
Ο μοναχικός κυνόδοντας μιας πόρνης
που πέθανε άγνωστη,
είχε σφράγισμα χρυσό.
Τα υπόλοιπα δόντια λείπανε,
λες και το ‘χαν συμφωνήσει σιωπηλά.
Ο νεκροτόμος τον ξερίζωσε
και ύστερα πήγε για χορό.
Λοιπόν, είπε,
μόνο το χώμα πρέπει να καταλήγει στο χώμα.
***
Μικρό αστρολούλουδο
Ανοίξαμε το πτώμα ενός πνιγμένου μεθύστακα.
Κάποιος του ‘χε καρφώσει ένα μαβί αστρολούλουδο
ανάμεσα στα δόντια.
Καθώς έκοβα κάτω απ’ το δέρμα
γλώσσα κι ουρανίσκο,
μ’ ένα μεγάλο νυστέρι,
μου γλίστρησε τ’ αστέρι στον εγκέφαλο.
Την ώρα που ράβαμε, το πήρα
και το ‘βαλα στη θωρακική κοιλότητα
μέσα σε πριονίδι.
Πιές τώρα τον άμπακο μες στο δοχείο σου!
Κοιμήσου απαλά,
μικρό αστέρι!
***
Ο γιατρός ΙΙ
Η κορωνίδα της δημιουργίας, το γουρούνι, ο άνθρωπος-:
κάνει παρέα και μ’ άλλα ζώα!
Στα δεκαεπτά κολλάει μουνόψειρες,
εδώ κι εκεί τριγυρνά ανάμεσα σ’ απαίσιες μουσούδες,
εντερικές παθήσεις και διατροφές,
γυναίκες και μολύνσεις,
στα σαράντα αρχίζει να τρέχει η κύστη-:
νομίζετε για ένα τέτοιο κακομούτσουνο πλάσμα η γη
θα μεγαλώσει απ’ τον ήλιο ως τη σελήνη; Γιατί γαβγίζετε;
Μιλάτε για την ψυχή-Τι είναι η ψυχή σας;
Τις νύχτες χέζει η γριά στο κρεβάτι της-
ο γέρος πασαλείβεται στα πόδια,
και σεις καταβροχθίζετε σαβούρες,
νομίζετε τ’ αστέρια γεννιούνται τυχαία…;
Αχ!-Από κρύα εντόσθια
η γη ξερνά φωτιά όπως κι απ’ άλλες τρύπες,
αίμα πάνω απ’ το στόμα-:
τρικλίζει
πιο κάτω
αυτάρεσκα στη σκιά.
***
Ληστές-Σίλλερ
Την πανούκλα φέρνω. Δυσωδία είμαι.
Έρχομαι απ’ την άκρη της γης.
Όταν φτύνω κάποιες φορές ξεστομίζοντας λέξεις,
σφυρίζουν τ’ αστέρια, και τότε όλοι οι δειλοί
μεθύστακες πίνουν απ’ του Άβελ το αίμα.
Γιατί κλαίει η μάνα μου; Γιατί ασπρίζουν
τα μαλλιά του πατέρα μου; Ουρλιάζω:
Σκοτάδι ο ύπνος σας! Οι εκτρωματικές χαράδρες σας!
Σύντομα θα σας αγκαλιάσει το χώμα.
Όμως στο μέτωπό μου βουίζουν ταξιδιάρικα σύννεφα.
Μήπως η βλέννα μιας πόρνης
έσταξε στο αίμα μου μικρή επιδημία;
Ένα κομμάτι θάνατος βρωμάει πάντα στη γωνία-
σφύρα του! Δος του μια! A!
***
Αστέρια
(Μετάφραση : Νίκος Βουτυρόπουλος
Η έμμετρη απόδοση του ποιήματος Αστέρια (1936) έγινε από τον Κώστα Σφενδουράκη)
Αστέρια-μέρες πνιγηρές,
ξόρκια, ικεσίες χρονοβόρες.
Θεοί κρατάνε ζυγαριές
καθώς διστάζουνε οι ώρες.
Πάλι κοπάδια τα χρυσά,
φως, ουρανός, πέπλο και πάλι,
κάτω από φτερά νεκρά φυσά
το παρελθόν κάτι να βγάλει;
Λαχτάρα που ‘χει ξαναρθεί,
τα ρόδα, εσύ, μέθη που στάζει-
το καλοκαίρι έχει σταθεί
τα χελιδόνια να κοιτάζει,
μια εικασία ακόμη μια,
η σιγουριά πως θα κρατήσει:
με ταξίδι στο κύμα, με νυχτιά
τα χελιδόνια έχουν μεθύσει.
***********
Σχόλιο:
Όταν το 1912 εκδόθηκε η πρώτη συλλογή του Gottfried Benn (1886-1956), Morgue (Νεκροτομείο), το νέο ποιητικό ιδίωμα θεωρήθηκε άκρως προβοκατόρικο και σοκαριστικό. Μπορούσε να συγκριθεί, σε απόσταση μόνο, με την ποίηση του Heym ή του van Hoddis. Όμως πίσω από τον αδίστακτο κυνισμό του Benn κρύβονταν ουσιώδη ερωτήματα για τον άνθρωπο και την αντίληψη της πραγματικότητας, έτσι όπως κανείς άλλος εξπρεσιονιστής δεν τα είχε προσεγγίσει ως τότε. Γιός κληρικού και γιατρός, γίνεται ευρύτερα γνωστός από το 1948 και μετά. Τι ήταν για τον Benn ο εξπρεσιονισμός: «Να υπερασπίζεσαι βασίλεια, δίχως νόημα, δίχως ελπίδα να νικήσεις».
Βιβλιογραφία: Dietrich Bode, Gedichte des Expressionismus, Reclam, Stuttgart, 2001.