Βάλε ένα Islay Scotch, σκέτο: φτηνή φιλοσοφία χωρίς αντικείμενο
Το ουίσκι και ο καφές πίνονται σκέτα. Αυτό είναι μία άποψη. Ο SARS-CoV-2 υπάρχει, έχει υψηλή μεταδοτικότητα και σκοτώνει ένα ποσοστό των νοσούντων. Αυτό δεν είναι μία άποψη.
Συχνά αυτή η διάκριση δεν είναι καθόλου σαφής. Στην επιστήμη δεν είναι όλες οι απόψεις ισότιμες. Δεν λειτουργεί δημοκρατικά η ακαδημαϊκή κοινότητα. Δεν έχει καμία σημασία το τι θέλουν οι πολλοί. Σημασία έχει το τι υποδεικνύουν τα δεδομένα. Και το consensus; Δεν είναι αυτό μια μορφή πλειοψηφικής τάσης; Σαφώς, αλλά και πάλι δεν ορίζεται βάσει της επιθυμίας ή της πίστης.
Παράδειγμα: Λέει κάποιος -συχνά με ύφος περισπούδαστο, λες και το ύφος δίνει βάρος στις λέξεις που ξεστομίζει κανείς- ότι παρά το ότι πολλοί πιστεύουν στο ότι «ο άνθρωπος προήλθε από τον πίθηκο», ο ίδιος διαφωνεί. Η περσόνα του σεναρίου μας έχει άποψη ενάντια στο επιστημονικό consensus, χωρίς να έχει ταυτόχρονα τη διάθεση, αλλά ούτε και το υπόβαθρο, να επιχειρηματολογήσει. Και καταλήγουμε στο εντελώς ανόητο «άποψή σου και άποψή μου». Έχει το δικαίωμα να εκφέρει άποψη; Ναι, καθώς έχουμε ελευθερία του λόγου. Έχει η άποψή του αξία; Καμία. Γιατί όμως; Όχι επειδή το λέω εγώ. Δεν είναι ζήτημα ελιτισμού. Είναι ζήτημα επιστημονικής αλήθειας. Για να γίνει αυτό πλήρως κατανοητό, σκεφτείτε τι θα γινόταν εάν προσεγγίζαμε όλοι έτσι επιστημονικά ζητήματα. Ο φυσικός, ο μαθηματικός, ο χημικός, ο βιολόγος κάθε σχολείου θα έλεγε στα παιδιά την άποψή του. Κάποια παιδιά θα διδάσκονταν το γεωκεντρικό και άλλα το ηλιοκεντρικό σύστημα. Κάποια την εξέλιξη, άλλα την πανσπερμία και άλλα τον δημιουργισμό. Κάποιοι φοιτητές Ιατρικής θα έπαιρναν πτυχίο με τη βεβαιότητα ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, άλλοι με την ιδέα του ότι η ομοιοπαθητική έχει επιστημονική βάση και άλλοι με ενδελεχή γνώση των τσάκρας. Και κάποια εφτάχρονα θα διδάσκονταν ότι ένα κι ένα κάνουν έντεκα, στο όνομα μιας εκδημοκρατισμένης επιστήμης.
Ευτυχώς που τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η επιστήμη προχωρά με αργά και μεθοδικά βήματα στην αναζήτηση του Αγίου Δισκοπότηρου, το οποίο δεν είναι η αλήθεια, αλλά η βέλτιστη προσέγγιση αυτής. Και κάνει λάθη. Και τα παραδέχεται σε αντίθεση με όλες τις άλλες, «εναλλακτικές» θεωρήσεις της πραγματικότητας. Διότι η επιστήμη δεν είναι άποψη. Ο επιστήμων δεν ταυτίζει την αξία της ύπαρξής του με τις ιδέες του. Μα καλά, δεν υπάρχουν παλιάνθρωποι στους κόλπους της επιστήμης; Ναι, σαφώς. Αλλά θα ταυτίσεις την επιστήμη με το ψέμα, επειδή κάποιοι ερευνητές έχουν επιχειρήσει να εξαπατήσουν την επιστημονική κοινότητα; Ναι, θα το κάνεις. Δεδομένων των ατομικών ελευθεριών μπορείς να κάνεις και να πεις πολλά ηλίθια πράγματα. Δες για παράδειγμα το εξής παράδοξο. Σημαντική μερίδα των αφυπνισμένων μιλά για τα «εμβόλια του θανάτου». Σε περίπτωση που τους αντιτείνεις μελέτες σου λένε ότι όλοι αυτοί που τις κάνουν είναι πουλημένοι. Τους μιλάς για δείγματα χιλιάδων παιδιών, για τρανές αποδείξεις ότι ο αυτισμός δεν προκαλείται από τα εμβόλια και σου μιλούν για τον επαναστάτη επιστήμονα Wakefield που έδωσε στον κόσμο την αλήθεια, αλλά τον φάγανε τα συμφέροντα. Το παράδοξο εδώ είναι ότι αυτός που επιχείρησε να εξαπατήσει ήταν ο Wakefield. Και οι εξαπατημένοι επαναστατούν ενάντια στη νέα τάξη πραγμάτων.
Ο αχταρμάς του παρόντος κειμένου αντικατοπτρίζει τη βαβυλωνιακή πραγματικότητα στο κοσμοείδωλο των ψαγμένων, εντός του οποίου κονιορτοποιούνται τόσες εφηβικές μικρές επαναστάσεις συνενωμένες με τη γλοία του αόρατου εχθρού. Και όποιος δεν πιάνει το υπονοούμενό τους είναι πρόβατο. Η τακτική είναι εξαιρετικά αποτελεσματική για το διαδικτυακό ή μη καφενείο, αλλά όχι για την επιστημονική αρένα. Είναι λοιπόν πρόβλημα καθωσπρεπισμού; Σε καμία περίπτωση. Είναι πρόβλημα μεθόδου. Τα τσιτάτα και οι σοφιστείες είναι για τις ποδοσφαιρικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις. Στην επιστήμη μιλά το εύρημα και η ερμηνεία του. Επί τούτων ερίζουν οι εντός επιστημονικής κοινότητας. Αλλά το πρόβλημα στην πραγματικότητα είναι πιο ουσιαστικό και έχει να κάνει με τον στόχο των συζητητών. Διότι είμαι σχεδόν πεπεισμένος ότι ο εκάστοτε αντι-μάσκας, αντι-εμβολιαστής, flat-earther, υπέρμαχος των ζωδίων, υπερασπιστής της ομοιοπαθητικής, υποστηρικτής της αντισηπτικής ιδιότητας καθαγιασμένων σκευών και κτιρίων και εν γένει κάτοχος της καθολικής αλήθειας, δεν έχει στόχο να συζητήσει, να ανταλλάξει απόψεις, να πείσει ή να πεισθεί. Ο αυτοσκοπός είναι το προεδριλίκι και το ξεσποιοσειμεγωρε.
Ξέρω ποιος είσαι, δεν χρειάζεται να μου εξηγήσεις παραπάνω. Είσαι αυτός που παρκάρει στο πεζοδρόμιο, που ξεφυσά στο πρώτο δευτερόλεπτο που στέκεται στην ουρά της εφορίας, που περνά με κόκκινο γιατί βιάζεται, που μηρυκάζει όλα μα όλα τα στερεότυπα. Ένα σκυφόζωο που διαλέγει ρότα. Εσύ «που δεν είσαι ρατσιστής αλλά…», που κουτσομπολεύεις και συκοφαντείς εκ του ασφαλούς, που κάνεις small talk για τα ζώδια, που ζεις τις ονειρώξεις μεγαλείου σου μπροστά σε μία οθόνη, εσύ που αγαπάς μέχρι την επιδερμίδα τα έμβια, τα άβια και τα αφηρημένα, που δεν αμφισβητείς ποτέ τον εαυτό σου λόγω γαματοσύνης, που δεν ρωτάς ποτέ, που δεν ακούς ποτέ και που σπάνια σιωπάς. Μια πριγκηπέσσα που γκρινιάζει για μπιζέλια.
Είσαι κοινός και πλέον βαρετός, πιο συνηθισμένος κι από το πρωινό κατούρημα. Δείγμα αντιπροσωπευτικό για τον ανθρωπολόγο.
The post Δημήτριος Κασελίμης, “Το ουΐσκι και ο καφές πίνονται σκέτα” appeared first on Ποιείν.