Quantcast
Channel: Ποιείν
Viewing all articles
Browse latest Browse all 4221

Yehuda Bacon, «…στο κρεματόριο είναι πιο ζεστά» (μετφρ. - επιμέλεια Γιώργος Καρτάκης) .

$
0
0

`

Υπάρχουν πια μόνο λίγοι που θα μπορούσαν να πουν τι συνέβη στο Άουσβιτς. Ένας απ΄αυτούς, ο Γιεχούντα Μπέικον, καταθέτει τον δικό του δρόμο μαρτυρίου μέσα από το Ολοκαύτωμα σε ένα παλαιότερο αφιέρωμα του περιοδικού «Der Spiegel».
*
Ιερουσαλήμ, 5 Ιανουαρίου. Ο Γιεχούντα Μπέικον επέλεξε ως τόπο συνάντησης το Ινστιτούτο Λέο Μπέκ. Όπως λέει, πηγαίνει εκεί πότε πότε, για να ακούσει κάποια διάλεξη. Ο Μπέικον, 85 χρονών σήμερα, γνώριζε προσωπικά τον Λέο Μπέκ, τον διάσημο ραβίνο. Τον είχε συναντήσει στο γκέτο της Τερέζιενστατ, όπως και πολλούς άλλους καλλιτέχνες και διανοούμενους, τους οποίους θαυμάζει και τιμά ακόμα και σήμερα. «Από πότε ξέρατε, ότι θα γίνετε ζωγράφος;», τον ρωτώ.
.
Από παιδί μου άρεσε να σχεδιάζω, μου απαντά. Μου άρεσε πολύ να φτιάχνω γελοιογραφίες των δασκάλων.
.
Ήμουν καλός μαθητής, μόνο κάπως ονειροπόλος, και συνεχίζω να είμαι. Όταν ήμουν 9 χρονών και οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία, είχαν γεμίσει τους δρόμους με φύλλα της εφημερίδας «O Καταδρομέας». Τα είχα προσέξει ιδιαίτερα, γιατί κι εκείνα είχαν γελοιογραφίες. Οι Εβραίοι απεικονίζονταν συνήθως με μια πολύ μακριά μύτη και είχαν κακό χαρακτήρα.
.
Εγώ όμως ήμουν ξανθός και έμοιαζα άριος. Μια μέρα έξω από το σχολείο μας μας παραμόνευε μια ομάδα της χιτλερικής νεολαίας. Έδειραν τους φίλους μου, εμένα όμως με έσπρωξαν στην άκρη. Δεν πίστευαν, ότι εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι Εβραίος. Την ίδια εποχή συνέβαιναν περίεργα πράγματα: οφείλαμε να παραδώσουμε όλα τα αντικείμενα αξίας που είχαμε – ασημικά, γούνες – αργότερα ακόμα και τα μπαστούνια περιπάτου. Απορούσα, δεν μπορούσα να καταλάβω, γιατί έπρεπε να δώσουμε τα μπαστούνια. Είχαν επίσης αρχίσει να εξαφανίζονται οι πρώτοι άνθρωποι από τη γειτονιά μας.
.
Αρχικά μεταφέρθηκα, το 1942, στο γκέτο της Τερέζιενστατ και από εκεί στο Άουσβιτς. Εκεί κατάλαβα αμέσως, γιατί μάζευαν τα μπαστούνια. Ήταν για να μας δέρνουν. Ξυλοδαρμοί δεν υπήρχαν μέχρι τότε, στο γκέτο. Καινούργιο επίσης ήταν, ότι οι κρατούμενοι δέρνονταν μεταξύ τους. Οι άνθρωποι στο Άουσβιτς μας φαίνονταν άγριοι. Μας κατέγραψαν στο τσέχικο οικογενειακό τμήμα του στρατοπέδου. 500 άνθρωποι συνωστίστηκαν σε ένα μπλοκ. Κάποιες φορές μέχρι και 7 άτομα σε μια κουκέτα. Εκεί όμως ήμασταν κάπως καλύτερα απ΄ τους άλλους, γιατί αποτελούσε μέρος του φαίνεσθε, μια και προοριζόταν για την μπλόφα με τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Οι SS ήθελαν να παρουσιάσουν στους ελεγκτές του Ερυθρού Σταυρού, ότι στο γκέτο ζούσαν χαρούμενοι Εβραίοι, οι οποίοι μετά τη δουλειά κάθονταν στα καφέ ή έπαιζαν ποδόσφαιρο. Για την περίπτωση μελλοντικών ερωτήσεων εκ μέρος του διεθνούς οργανισμού έπρεπε να διατηρούνται κάποιοι κρατούμενοι σε καλή κατάσταση και στο Άουσβιτς. Τα χαρτιά μας όμως έγραφαν «Ειδική μεταχείριση με εξάμηνη καραντίνα». Ξέραμε, ότι αυτό σήμαινε, πως η θανάτωσή μας στους θαλάμους αερίου είχε πάρει απλώς εξάμηνη αναβολή.

.
Η μητέρα και η αδελφή του μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Στούτχοφ κοντά στο Ντάντσιχ, όπου - δυο εβδομάδες πριν την απελευθέρωση - πέθαναν από τύφο και πείνα. Ο Γιεχούντα και ο πατέρας του παρουσιάστηκαν στις 10 Ιουλίου 1944 στην επιτροπή επιλογής. Ένας άνδρας των SS ζήτησε από τα αγόρια να δηλώσουν συμμετοχή σε μια ειδική αποστολή. «Μείνε μαζί μου. Έλα μαζί μου στον θάλαμο αερίων», τον παρακαλούσε ο πατέρας του. «Ήταν τρομερό. Μιλούσαμε για ώρα χωρίς να ξέρουμε, τι θα κάνουμε», θυμάται ο Γιεχούντα. Στο τέλος αποφάσισαν, ο γιος να δηλώσει συμμετοχή. «Ήξερα καλά, τι θα συνέβαινε με τον πατέρα μου».

`


`

*
(Σκίτσο του Γ. Μπέικον, στο οποίο απεικονίζεται ο πατέρας του να ανεβαίνει ως καπνός στον ουρανό
)
.

Ο Μπέικον οφείλει τη σωτηρία του στο γεγονός της μετάταξής του στην ανδρική πτέρυγα του στρατοπέδου. Εκεί τα παιδιά δεν έπρεπε να παρουσιάζονται στο προσκλητήριο και ήταν κατά κάποιο τρόπο προφυλαγμένα από το κρύο, τους ξυλοδαρμούς και τις εκτελέσεις. Με σεβασμό ο Γιεχούντα μιλά ακόμα και σήμερα για κάποιον Φρέντυ Χίρς, έναν Εβραίο από το Άαχεν, ο οποίος με τόλμη είχε ζητήσει από τους SS την δημιουργία ενός παιδικού τομέα μέσα στο οικογενειακό τμήμα του στρατοπέδου, «για να μην είναι τα παιδιά όλη την ώρα μέσα στα πόδια των ενηλίκων».
.
Ο Χιρς είχε βάλει σκοπό της ζωής του την καθαριότητα των παιδιών. «Μας έψαχνε καθημερινά για ψύλλους, και έπρεπε να πλένουμε το πρόσωπο μας με χιόνι. Υπήρχε μια πετσέτα για 20 παιδιά». Πολύ αργότερα ο Μπέικον κατάλαβε, ότι αυτά τα μέτρα καθαριότητας είχαν σκοπό να διαφυλάξουν τα παιδιά από τους θαλάμους αερίου, γιατί, αν οι SS έβλεπαν, ότι κάποιο παιδί ήταν βρόμικο ή έμοιαζε άρρωστο, το έστελναν αμέσως στο κρεματόριο.
Ο Χίρς ήταν επίσης εκείνος που συμμετείχε στο σχεδιασμό μιας εξέγερσης. Αυτοκτόνησε λίγο καιρό μετά την δολοφονία των πρώτων παιδιών του μπλοκ στους θαλάμους αερίου. «Γνώριζα εκείνον που έσπρωξε το πτώμα του μέσα στο φούρνο. Αυτός μου τα έχει πει κι όλα αυτά», λέει σήμερα ο Μπέικον.
.
Τα «αγόρια του Μπίρκεναου» είχαν έναν δικό τους ηθικό κώδικα. Ένας από τους κανόνες αυτού του κώδικα ήταν, ότι δεν έπρεπε ποτέ να κλέψουν γυναίκα. Όταν κάποτε ένα μέλος της ομάδας τους παραβίασε τον συγκεκριμένο κανόνα, αποκλείστηκε από την ομάδα και τιμωρήθηκε με σιωπή. «Ένιωσε τόσο απαίσια, που προσπαθώντας να επανορθώσει, προσέφερε σε έναν ομοφυλόφιλο επιστάτη σεξ με αντάλλαγμα ένα καρβέλι ψωμί», θυμάται ο Μπέικον. «Δεν ξέρω, τι απέγινε το ψωμί, αλλά η υπόθεση είχε κατά κάποιο τρόπο εξιλεωθεί».
Ο Γιεχούντα θυμάται, ότι εκείνο το αγόρι πέθανε αμέσως μετά τον πόλεμο: «Οι Ρώσοι, που μας ελευθέρωσαν, μας πρόσεξαν. Μας πρόσφεραν άφθονο φαγητό, οι πεινασμένοι όμως δεν μπορούσαν πια να το χωνέψουν και πέθαιναν από εντερικές διαταραχές».
.
«Πολλοί άλλοι πέθαναν, γιατί οι SS δηλητηρίαζαν το φαγητό μας. Μια φορά είχα μια πλάκα μαργαρίνη στην τσέπη μου. ένας μεγαλόσωμος, δυνατός κρατούμενος μού έσκισε το σακάκι και μου την έκλεψε. Στεναχωρήθηκα πάρα πολύ, αλλά είχα όπως αποδείχτηκε γλιτώσει τον θάνατο, γιατί εκείνος που την έφαγε, πέθανε».
.
«Μια φορά, μετά τη δουλειά, θυμάμαι που μας είχε πει ένας επιστάτης: >Παιδιά, είναι πολύ κρύο. Μπορείτε να πάτε στο κρεματόριο. Εκεί είναι πιο ζεστά<. Πολλοί φοβόταν, όμως εγώ με μερικούς άλλους πήγα. Ήθελα να μάθω, τι γινόταν εκεί».
.
Έτσι ο Μπέικον κατάφερε να εισχωρήσει στον κατά τα άλλα ερμητικά κλειστό τομέα του Άουσβιτς – Μπίρκεναου. Εκεί ο νεαρός Γιεχούντα διαπίστωσε, ότι τα τηλέφωνα στα ντους δεν είχαν τρύπες, περιφέρθηκε ανάμεσα στους φούρνους με τα βαγόνια που μεταφέρονταν τα πτώματα και είδε τα κουτιά με τα χρυσά δόντια στο κρεματόριο. Έμαθε, πώς διοχετευόταν το αέριο Zyklon Β. Έκπληκτος είχε κάποια φορά ρωτήσει, για πόσους ανθρώπους προορίζονταν οι τεράστιες ποσότητες καυσόξυλων που ήταν εκεί στοιβαγμένες. «Για περίπου 17 εκατομμύρια», είχε απαντήσει ο άνδρας στο κρεματόριο. «Μα τόσοι πολλοί Εβραίοι δεν υπάρχουν πια», είχε αντιτείνει εκείνος. «Έχεις δίκιο», είχε πει πάλι ο άνδρας. «Οι επόμενοι θα είναι οι Σλάβοι».
.
Ο Μπέικον επέζησε των Άουσβιτς, Μάουτχάουζεν και δυο επιθέσεων δολοφονίας. Σήμερα είναι 88 ετών και έχει πίσω του μια πλούσια, εκπληρωμένη ζωή. Το 1946 πήγε στην Παλαιστίνη και εκεί κατάλαβε, ότι κανένας δεν θέλει να ακούσει την ιστορία του. Έγραψε ένα γράμμα σε κάποιον συγγενή, στο οποίο περιέγραφε παραστατικά το ύψος από τις φλόγες στο Κρεματόριο ΙΙ του Άουσβιτς, καθώς και το πώς πέθαναν οι δικοί του. Ο παραλήπτης της επιστολής έπαθε νευρικό κλονισμό. «Δεν είχα ακόμα μάθει, τι και πόσα μπορεί να πει κάποιος στους άλλους. Δεν είχα ακόμα καταλάβει, πόσα μπορούν οι άλλοι να αντέξουν». Ένα τείχος υψώθηκε, ένα όριο, μια διαχωριστική γραμμή τραβήχτηκε ανάμεσα στο «αυτοί» και το «εμείς».
.

«Έτσι ξεκίνησα να σχεδιάζω και να μιλώ με ανθρώπους, με τους οποίους είχα κοινά βιώματα». Ο Μπέικον έγινε ζωγράφος, ήρθε σε επαφή με φιλοσόφους και συγγραφείς, με σιωνιστές, αριστερούς και δεξιούς, ήταν ανοικτός απέναντι σε κάθε εποικοδομητική συζήτηση. Γνώρισε τους Μάρτιν Μπούμπερ και Πάουλ Τσέλαν, είδε τον Άντολφ Άιχμαν - τον οποίο ήξερε από το γκέτο της Τερέζιενστατ - στην δίκη του το 1961. «Αχ», λέει, «δεν ένοιωσα ιδιαίτερα συναισθήματα». «Αν χώσουμε κάποιον μέσα σε μια στολή, παίρνει μπόι. Αν κάποιος όμως πάλι του την πάρει, μένει γυμνός, γίνεται απλά ένας άνθρωπος».
.
Τι έμαθε στο Άουσβιτς; «Τώρα ξέρω, ότι η μόρφωση παίζει μόνο ένα επιφανειακό ρόλο. Καθοριστικής σημασίας είναι ο πυρήνας του ανθρώπου. Είδα ανθρώπους, που σε κρίσιμες στιγμές της ζωής άγιασαν μπαίνοντας αντί άλλων στους θαλάμους αερίων. Συνάντησα όμως και καλλιεργημένους πανεπιστημιακούς δασκάλους, που φέρονταν σαν γουρούνια».
.
Αισθάνεται άραγε ακόμα θυμό; «Όχι», λέει ο Μπέικον και χαμογελά. «Το μόνο που ήθελα να ξέρω πάντα ήταν, τι γεννά το Κακό».
.
Είναι οι Γερμανοί περισσότερο επιρρεπείς στο Κακό από άλλους; «Όχι. Κατάλαβα, ότι ο κίνδυνος του Κακού, καραδοκεί μέσα στον καθένα. Κανείς πρέπει να δώσει αγώνα, για να είναι καλός. Όποιος έχει γνωρίσει έναν αληθινά καλόν άνθρωπο, κάποιον, που είναι πραγματικά αλληλέγγυος και απλά είναι εκεί για τους άλλους, αυτός αποκτά μια άλλη οπτική και η ζωή έχει ένα νόημα».

`

*******************************************************************
Στον παρακάτω εξωτερικό σύνδεσμο μπορείτε να δείτε τα σκίτσα που ο Γ.Μ. φιλοτέχνησε το 1945 ως κρατούμενος στο στρατόπεδο Άουσβιτς – Μπιρκεναου:ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ


Viewing all articles
Browse latest Browse all 4221

Latest Images

Trending Articles