`
`
Μοιρολόι
Λαβωμένο μου γαρούφαλο,
σε φιλώ στο στόμα
στις παλάμες που κυμάτιζαν
στης αυγής την άκρη…
Οι πολεμιστάδες φύγαν, σε φιλώ στο στόμα,
της αυγής αλυσμονάτη, χιονισμένη βιόλα…
Λαβωμένο μου γαρούφαλο,
σε φιλώ στο στόμα
στις παλάμες που κυμάτιζαν
στης αυγής την άκρη…
Να ΄ρχεσαι όχι σαν χαλάζι, σε φιλώ στο στόμα,
σα χορταριασμένη στάμνα για τους διψασμένους…
`
*
Περιεχόμενα
ΑΦΗΓΗΤΗΣ: ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ/ ΕΛΕΝΗ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΗ/ ΠΑΡΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΛΑΒΕΤΑΣ
ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ: ΣΟΥΛΑ ΜΠΙΡΙΜΠΙΛΗ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΤΣΙΟΣ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΙΓΑΛΟΣ ΚΑΙ ΧΟΡΩΔΙΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΟΣ
`
1. Ο ΤΑΧΥΔΑΚΤΥΛΟΥΡΓΟΣ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΤΣΙΟΣ
2. ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ - ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ
3. ΠΡΩΤΗ ΩΔΗ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΙΓΑΛΟΣ
4. ΣΤΙΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ - Ε.ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΗ - Δ.ΜΑΛΑΒΕΤΑΣ
5. ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ - ΣΟΥΛΑ ΜΠΙΡΙΜΠΙΛΗ
6. ΤΑ ΓΑΛΑΖΙΑ ΜΑΤΙΑ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΤΣΙΟΣ
7. ΔΕΥΤΕΡΗ ΩΔΗ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΙΓΑΛΟΣ
8. ΤΟ ΛΟΥΛΟΥΔΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ - ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ
9. ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ - ΣΟΥΛΑ ΜΠΙΡΙΜΠΙΛΗ
10. ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΑ - Ε.ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΗ - Δ.ΜΑΛΑΒΕΤΑΣ
11. ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΤΣΙΟΣ
12. Τ’ΑΛΟΓΟ ΠΟΥ ΞΕΧΑΣΤΗΚΕ ΣΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ - ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ
13. ΜΟΙΡΟΛΟΙ - ΣΟΥΛΑ ΜΠΙΡΙΜΠΙΛΗ
14. ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΩΔΗ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΙΓΑΛΟΣ
`
*******************************************************
`
`
ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ, Πειραιάς 1940-Πειραιάς 18/5/1991/ Απόσπασμα συνέντευξης στον Γιώργο Μπαλούρδο (ΠΗΓΗ ΕΔΩ)
`
Η συνέντευξη του ποιητή Ανδρέα Αγγελάκη πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του στην Καλλίπολη πίσω από τον Άγιο Βασίλη, και ακούστηκε για πρώτη φορά από την εκπομπή που είχα την περίοδο εκείνη στο νεοσύστατο ραδιόφωνο του Πειραιά Κανάλι 1, Τα Μακρά Τείχη. Φθινόπωρο του 1987. Ήταν η πρώτη λογοτεχνική εκπομπή για τον Πειραιά που ακούγονταν στον αέρα την εποχή εκείνη που, πρωτοεμφανίζονταν η ελεύθερη ραδιοφωνία, η Πειραματική ραδιοφωνία, 26 αν θυμάμαι καλά, πρόσωπα του Πειραιά, πέρασαν από την εκπομπή αυτή.
Ο Ανδρέας Αγγελάκης, είναι ο μόνος αντάξιος ποιητής της γενιάς του, του Πειραιά. Ασφαλώς υπάρχουν ένα δύο άλλοι που αξίζουν-όπως είναι ο Αντώνης Ζαρίφης. Θεωρώ, ότι και εκ των υστέρων, αν είχαμε μια πραγματική δημοτική ηγεσία που θα ενδιαφέρονταν για τα πολιτιστικά πράγματα της πόλης μας, θα έπρεπε να τον τιμήσουν. Όπως οφείλουν να τιμήσουν τον Βασίλη Λαμπρολέσβιο, τον Στέλιο Γεράνη, την Ειρήνη Αλιφέρη, και ορισμένες άλλες γυναικείες ιδιαίτερα, ποιητικές φωνές. Αλλά αυτή η πόλη, δεν ευτύχησε ποτέ να ενδιαφερθεί ουσιαστικά για τους ανθρώπους της, όλβιοι όσοι έφυγαν από αυτόν τον δήμο.
`
-Ποια πιστεύετε ότι είναι η λειτουργία της ποίησης στην εποχή μας;
Μην περιμένεις να σου απαντήσω σε ύφος ότι η ποίηση είναι το μέλλον της ανθρωπότητας, ή ότι η ποίηση θα λυτρώσει τον άνθρωπο, και ότι ο ποιητής είναι το φαινόμενο εκείνο προς το οποίο αποβλέπει ο κόσμος. Δυστυχώς δεν τα πιστεύω όλα αυτά. Η ποίηση μπορεί να λειτουργήσει σε καθαρά ατομικό επίπεδο, δηλαδή, για τον γράφοντα, αν οι άλλοι, του δώσουν τον χαρακτηρισμό και τον αξίζει, μπορεί να έχει μια λυτρωτική σημασία για εκείνην την στιγμή, γιατί δεν πιστεύω στις μακροχρόνιες καταστάσεις λύτρωσης. Και πάλι, μπορεί να προσφέρει μια χαρά για τον αναγνώστη, αν υποτεθεί ότι ο ποιητής είναι ικανός και δεν γράφει ανοησίες. Η απάντησή μου λοιπόν είναι, ότι είναι σε πάρα πολύ εξειδικευμένο ατομικό επίπεδο και δεν μπορούμε να γενικεύουμε.
`
-Δεν πιστεύεις δηλαδή, ότι υπάρχει διαχρονικός ποιητικός λόγος; ποιητικός λόγος «εσαεί» για να θυμηθούμε και τον αρχαίο Θουκυδίδη στο κείμενό του για την ιστορία, στο βαθμό που και η ποίηση γράφει την δική της;
Δεν ξέρω, δεν είχα ποτέ ιδιαίτερη προτίμηση σε αυτού του είδους τις φιλολογικές διαπιστώσεις και αναφορές. Ξέρω, πως υπάρχουν καλά ποιήματα, διαχρονικά και αυτά; Εντάξει υπάρχουν ορισμένα πράγματα τα οποία αν είναι καλά και καλογραμμένα από ανθρώπους που γνωρίζουν καλά την δουλειά τους και έχουν κάτι να πούνε, θα μείνουν στον χρόνο.
Οι υπόλοιπες διαπιστώσεις εμένα Γιώργο δεν με ενδιαφέρουν.
`
-Ποια είναι η πρώτη ύλη της ποίησής σας;
Τα πάντα κύριε Μπαλούρδο, τα πάντα μπορούν να γίνουν πρώτη ύλη για την ποίηση. Μπορεί να γίνει ένα βλέμμα κάποιου περαστικού, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν ερέθισμα. Μπορεί να γίνει πρώτη ύλη ένα όνειρο, μια ανάμνηση, το σφίξιμο ενός χεριού, μια επιθυμία…, τα πάντα στο ικανό χέρι ενός γράφοντος μπορούν να μετουσιωθούν και πολλές φορές να γίνουν ύλη εύφλεκτη και δυναμική. Τίποτα δεν μπορείς να αποκλείσεις, μπορεί επίσης να γίνει πρώτη ύλη ο στίχος κάποιου άλλου ποιητή, ένα αίσθημα παροδικό, μια αγωνία, τα πάντα.
`
-Είναι δηλαδή το πώς ερμηνεύετε εσείς τον κόσμο, πως τον βλέπετε, αυτό το ξαφνικό «κλικ» του φωτογραφικού βλέμματος, το αιχμαλωτίζει και το μετουσιώνετε σε ένα ποίημα, ένα θεατρικό έργο, ένα κείμενο;
Ακριβώς. Από εκεί και πέρα παίζει ρόλο το τι έχει να προσθέσει κανείς σε όλα αυτά.
`
-Εννοείς πως θα το δεις, το προσωπικό ύφος του καθενός;
Σωστά, το ύφος. Από εκεί και πέρα, ρόλο παίζει η ατομικότητα του κάθε γράφοντος. Και ακόμα, τι ιδιαίτερο θέλει να περάσει από αυτό το περιστατικό που θα πέρναγε τυχαία στο μάτι ή στο αυτί ενός άλλου. Από εκεί και πέρα, αρχίζει μια καθαρά προσωπική επεξεργασία και διαδικασία πάνω σε ένα τυχαίο γεγονός που οι άλλοι δεν θα παρατηρούσαν ποτέ.
`
-Εσένα δεν σε ενδιαφέρει τι συναισθήματα θα γεννήσει η ποίησή σου στον αναγνώστη; Ή τι επίδραση θα έχει; Σε ενδιαφέρει μόνο μόλις ολοκληρωθεί η ποιητική του καταγραφή να φύγει από σένα;
Κάπου μπορεί να είναι λίγο πονηρή αυτή σου η ερώτηση, λίγο γλιστερή. Δεν είπα ότι δεν με ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων, η κρίση τους για τα γραπτά μας, για το έργο μας ή και για μας τους ίδιους. Όσο και αν παρουσιάζουμε ένα προσωπείο απελευθέρωσης κακά τα ψέματα, μας ενδιαφέρει. Το θέμα δεν βρίσκεται εκεί. Το θέμα είναι ότι τη στιγμή που γράφεις, ξεκινώντας από αυτό που είπαμε προηγουμένως, το ερέθισμα, το τυχαίο περιστατικό, από τη στιγμή εκείνη, ή μάλλον τη στιγμή εκείνη, δεν σκέφτεσαι τη γνώμη του άλλου. Τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στον άλλον. Εγώ προσωπικά, δεν τα σκέφτομαι αυτά, δεν με ενδιαφέρει η κρίση του άλλου. Με ενδιαφέρει εκείνη τη στιγμή να εκφράσω αυτό που έχει συντελεστεί μέσα μου, που έχει γίνει ποίημα, αυτό το τυχαίο περιστατικό. Μετά πιθανόν στην επεξεργασία, ή στην εκδοτική του αναφορά, όταν το πας στον εκδότη, από εκεί και πέρα παίζουν ρόλο αυτές οι σκέψεις, εκ των υστέρων ρόλο σημαντικό. Το πώς θα το υποδεχθεί ένας αριθμός ατόμων-πέντε, δέκα, είκοσι ανθρώπων που διαβάζουν ποίηση, από εκεί και πέρα ναι, εκεί το συζητά κανείς εκ των υστέρων. Αλλά τι στιγμή του γραψίματος ο ποιητής, ο γράφων, για να μη λέει κανείς μεγάλες κουβέντες, ο ποιητής μένει μόνος, απόλυτα μόνος.
`
-Μετέωρος;
Αν θέλεις, μένει μόνος και μετέωρος.
`
-Και για να κλείσω αυτό το θέμα, θα ήθελα να σε ρωτήσω αν μια αρνητική κριτική για το έργο σου, από άτομο που εκτιμάς την γνώμη του έχει γίνει ανασταλτικός παράγοντας στο γράψιμό σου;
Δεν νομίζω. Έχω δεχθεί αρκετές όχι πολλές η αλήθεια είναι, αρνητικές κριτικές, γιατί αν μη τι άλλο, έτυχε να μου αναγνωρίσουν ένα ταλέντο, μια προσωπική φωνή. Αρκετές φορές ο ένας είπε το ένα, ο άλλος είπε το άλλο. Ότι είναι πολύ ωμός, ρεαλιστικός αρκετά, γιατί δεν το έγραψες έτσι, ή διαφορετικά… Κοίταξε κάπου τα ακούω με πολλή προσοχή όλα αυτά, δεν μπορώ να πω ψέματα, αλλά κάπου αφήνω τον εαυτό μου μόνο του, σε ανύποπτο χρόνο να δει ο ίδιος αν αξιοποιήθηκαν οι κρίσεις αυτές που άκουσα. Εκείνη τη στιγμή δεν με ενδιαφέρει εντάξει, τα ακούω με προσοχή, αλλά δεν πρόκειται να λάβω τα μέτρα μου. Είμαι πολύ σίγουρος δηλαδή, για το τι θέλω να πω ή το πώς θα το πω.