`
Mετάφραση Μάριου Πλωρίτη, Πέτρου Μάρκαρη και Αγγέλας Βερυκοκάκη). Τραγουδούν: Γιάννης Κούτρας και ο συνθέτης, Αφήγηση: Γιάννης Μαργαρίτης.
`
********************************************************
Το 2015 ο Φιλοπρόοδος Όμιλος Υμηττού (Φ.Ο.Υ) συμπληρώνει 60 χρόνια συνεχούς πολιτιστικής προσφοράς και λειτουργίας και επέλεξε ο εορτασμός των 60 χρόνων του ιστορικού συλλόγου να ξεκινήσει με μια εμβληματική εκδήλωση: την παρουσίαση του έργου Μουσική Πράξη στον Μπέρτολτ Μπρεχτ του Θάνου Μικρούτσικου, σε 2 μοναδικές συναυλίες στις 16 και 17 Ιανουαρίου του 2015, ημερομηνίες που πριν 37 χρόνια – συγκεκριμένα στις 16/1/1978- είχε πρωτοπαρουσιαστεί το έργο αυτό στο αθηναϊκό κοινό, μέσω του Φ.Ο.Υ.
********************************************************
`
To 1972-77, ένας ανήσυχος και πολλά υποσχόμενος συνθέτης, που ήδη είχε κάνει μεγάλη επιτυχία, ο Θάνος Μικρούτσικος, γράφει τη Μουσική Πράξη στον Brecht, έργο για δύο φωνές, δυο κλαρινέτα, πιάνο, ομάδα ηθοποιών και φωτεινές διαφάνειες. Το έργο παρουσιάζεται στην πλήρη μορφή του στην αίθουσα Φιλοπροόδου Ομίλου του Υμηττού, στις 16 Γενάρη του 1978 (καθώς και σε πολλές παραστάσεις σε γειτονιές της Αθήνας και επαρχιακές πόλεις) και κυκλοφορεί – όχι με την πλήρη του μορφή- ως δίσκος το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου. Διαχρονική επιτυχία του δίσκου το τραγούδι «Άννα μην κλαις» αφιερωμένο στην Μελίνα Μερκούρη, αλλά και το αυτοβιογραφικό «Για τον φτωχό B.B.» με τον ανατριχιαστικό στίχο: «Ελπίζω στους σεισμούς που μέλλονται για να ‘ρθουν».
Ο ίδιος ο συνθέτης αφιέρωσε το «Διαβάζοντας έναν αρχαίο ποιητή» στον Άισλερ αναγνωρίζοντας ο ίδιος την επιρροή του («άλλωστε γράφτηκε με τον τρόπο του Άισλερ», επισημαίνει ο ίδιος στο σημείωμά του) ενώ ως προς την αντιμετώπιση των στίχων του Μπρεχτ δηλώνει: «Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι αντιμετωπίζω τη μουσική πάνω στον Μπρεχτ ως μίξη πολλών στοιχείων πιθανά συγκρουόμενων μεταξύ τους, αλλά ενταγμένων μέσα σ’ ένα σύνολο. Αυτή είναι η κριτική στάση που πρέπει να έχει ο ακροατής (θεατής) ακούγοντας ή βλέποντας να τραγουδιούνται και να παίζονται έργα του Μπρεχτ. Εδώ στον Μπρεχτ περισσότερο από οπουδήποτε αλλού δεν επιτρέπεται η μελωδική κολακεία του ακροατή.»
`
Ο Μικρούτσικος μελοποιεί λίγο αργότερα και την «Μπαλάντα του έμπορα» του Μπρεχτ, τραγούδι που υπάρχει στο δίσκο «Λεοντής-Μικρούτσικος, Συναυλίες ‘81» (ερμηνεύει ο Σάκης Μπουλάς) και το τζαζίστικο «Εμβατήριο για τα ανήσυχα παιδιά» που τραγουδά η Μαρία Δημητριάδη που συνεργαζόταν εκείνη την εποχή στενά με τον συνθέτη, στο δίσκο «Αραπιά για λίγο πάψε να χτυπάς με το σπαθί σου» (1983).
`
* Απόσπασμα από το άρθρο «Ο μελοποιημένος Μπέρτολτ Μπρεχτ» του Σπύρου Αραβανή, που δημοσιεύεται ΕΔΩ]
`
****************************
Τρόμος και αθλιότητα του Γ΄ Ράιχ `
Να και οι προδότες έχουν σκάψει
Μα ο δρόμος δε θα τους ξεχάσει
Τον λάκκο του αδερφού και του γειτόνου
Ξέρουν πως οι άλλοι τους γνωρίζουν
Τον ύπνο τους δεν τον ορίζουν
Δεν ήρθε ακόμα το πλήρωμα του χρόνου
Να κι οι δεσμοφύλακες
Χαφιέδες χωροφύλακες
Υπηρέτες του λαού της Γερμανίας
Καταπιέζουν, μαστιγώνουν,
Βασανίζουν, παλουκώνουν
Όλα σε τιμή ευκαιρίας
Να οι κύριοι δικαστές
Τους λέμε οι καταπιεστές
Πως δίκαίο είναι τον λαό τι συμφέρει
Μα αυτοί δεν ξέρουν
Ποιο είναι αυτό
Κι έτσι δικάζουν στο σωρό
Μέχρι να βάλουν τον λαό ολόκληρο
Στο χέρι
Έρχονται οι άλλοι
Με τα τσίγκινα φέρετρα
Που μέσα τους βάζουν
Τ’ανθρώπινα σκέλεθρα
Που φέρουν αυτοί σε τέτοιο χάλι
Ήταν αυτοί που δεν υποταχτήκανε
Και στην πάλη απάνω σκοτωθήκανε
Στην μεγάλη των τάξεων πάλη
`
*
Διαβάζοντας έναν αρχαίο Ελληνα ποιητή
Τις μέρες που η πτώση ήταν πια βέβαια
Στα τείχη είχαν αρχίσει κι όλας τον θρήνο
Στύλωσαν οι Τρώες κομματάκια μικρά
Κομματάκια στις τριπλές ξύλινες πύλες
Κι άρχισαν θάρρος πάλι ν’αποκτούν κι ελπίδα
Κι οι Τρώες λοιπόν
`
*
Η μπαλάντα των μικροαστών
Κι όταν σμίξαν τα κορμιά τους
Ένοιωσε πως είν’ δική του
Μες στην ηδονή του σκότους
Ήταν μόνη πια μαζί του
Και της φίλησε την κόμη
Τι δεν ήταν καμιά πόρνη
Ούτε βιάζονταν να φτάσει
Αχ γλυκά την ψηλαφίζει
Κι η καρδιά της πάει να σπάσει
Το κουράγιο του μη χάσει
Προσευχή μικρή ψελλίζει
Και της φίλησε την κόμη
Τι δεν ήταν καμιά πόρνη
Και δε γνώριζε τη στάση
Για να μην την διακορεύσει
Πήγε κάποτε σε σπίτι
Εκεί γνώρισε την γεύση
Και της ηδονής τη κύτη
Το κορμί της ύδωρ λήθης
Ε, δεν ήταν κι ερημίτης
Κι όρκο πήρε πια ν’ αλλάξει
Αχ τη φλόγα για να σβήσει
Που της άναψε πανώρια
Βρήκε έναν άνδρα κυπαρίσσι
Πρόθυμο και δίχως όρια
Που την ξάπλωσε στην σκάλα
Και την έκανε τραμπάλα
Ως της σφίγγει τον αυχένα
Ε, δεν είναι και παρθένα
Της ανέβηκε η κάψη
Και την σκέψη του βλογάει
Να μην προχωρήσει ακόμη
Κείνη τη βραδιά του Μάη
Που της φίλησε την κόμη
Ψεύτης εκείνος αυτή πόρνη
Λέν όλο ντροπή και τύψη
Η βρωμιά πότε θα λείψει;
*
Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου
Αυτοί που βρίσκονται ψηλά
Θεωρούνε ταπεινό
Να μιλάς για το φαΐ
Ο λόγος; Έχουνε κι όλας φάει
Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο
Χωρίς να’χουνε δοκιμάσει κρέας της προκοπής
Πώς ν’αναρωτηθούν πού’θε έρχονται
Και πού πηγαίνουν
Είναι τα όμορφα δειλινά τόσο αποκαμωμένοι
Το βουνό και την πλατειά τη θάλασσα
Δεν τά’χουν ακόμα δει
Όταν σημαίνει η ώρα τους
Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί
Γι’αυτό που είναι ταπεινό
Ποτέ δε θα υψωθούν
Το ημερολόγιο
Δε δείχνει ακόμα την ημέρα
Όλοι οι μήνες, όλες οι ημέρες
Είναι ανοιχτές
Κάποια απ’ αυτές θα σφραγιστεί
Μ’ έναν σταυρό
Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί
Οι έμποροι φωνάζουν γι’αγορές
Οι άνεργοι πεινούσαν
Τώρα πεινάνε κι όσοι εργάζονται
Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι
Κηρύχνουν τη λιτότητα
Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσήματα
Ζητάνε θυσίες
Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους
Για τις μεγάλες εποχές που θα’ρθουν
Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο
Λες πως είναι τέχνη να κυβερνάς το λαό
Είναι πολύ δύσκολη για τους ανθρώπους του λαού
Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε
Πόλεμος και ειρήνη
Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά
Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους
Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα
Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από τη μάνα
έχει τα δικά της απαίσια χαρακτηριστικά
ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό, τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
Μιλάνε για ειρήνη
Ο απλός λαός ξέρει
Πως έρχεται ο πόλεμος
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
Καταριούνται τον πόλεμο
Διαταγές για επιστράτευση
Έχουν υπογραφεί
Στον τοίχο με κιμωλία γραμμένο
Θέλουνε πόλεμο
Αυτός που το’χε γράψει
Έπεσε κι όλας
Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε
Να ο δρόμος για τη δόξα
Αυτοί που είναι χαμηλά
Να ο δρόμος για το μνήμα
Τούτος ο πόλεμος που έρχεται
Δεν είναι ο πρώτος
Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμος
Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος
Υπήρχαν νικητές και νικημένοι
Στους νικημένους ο φτωχός λαός
Πέθαινε απ’ την πείνα
Τους νικητές ο φτωχός λαός
Πέθαινε το ίδιο
Σαν θα’ρθει η ώρα της πορείας
Πολλοί δεν ξέρουν
Πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους
Η φωνή που διαταγές τους δίνει
Είναι του εχθρού τους η φωνή
Εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
Είναι ο ίδιος τους ο εχθρός
Νύχτα
Τ’ανδρόγυνα ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους
Οι νέες γυναίκες θα γεννήσουν ορφανά
Στρατηγέ το τανκς σου
Είναι δυνατό μηχάνημα
Θερίζει δάση ολόκληρα
Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
χρειάζεται οδηγό
Στρατηγέ το βομβαρδιστικό
Είναι πολυδύναμο
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο
Κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
χρειάζεται πιλότο
Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ
Ξέρει να πετάει
Ξέρει και να σκοτώνει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
ξέρει να σκέφτεται