Χρυσοβαλάντης, οσιομάρτυρας
«Ένα ποίημα για μένα είναι ζουμί από κοτόσουπα», για ξαναπέστο είπα, κι ο Χρυσοβαλάντης μου το επανέλαβε ώστε να μπορέσω να το σημειώσω με τη μαύρη μελάνη του Μονμπλάν, που ήταν το φετίχ του μεγαλογιατρού εκείνη την εποχή: «Ένα ποίημα για μένα είναι ζουμί από κοτόσουπα, είναι βίωμα ψυχής». Στην αρχή της καριέρας μου κρατούσα λεπτομερείς καταγραφές από τις συνεδρίες με τους πελάτες μου, κάποια εποχή μάλιστα τα περνούσα και στο πισί σ’ ένα απ’ τα πρώτα ψυχιατρικά προγράμματα για κομπιούτερ, αλλά το σταμάτησα σχεδόν αμέσως, πρώτον γιατί οι πελάτες μου φοβόταν πως τα μυστικά τους καταγράφονται ηλεκτρονικά και κατά δεύτερον γιατί μου το απαγόρευσε ο λογιστής μου: είσαι με τα καλά σου μου λέει που θα σερβίρεις έτοιμο το πελατολόγιό σου στο ΣΔΟΕ; Ωστόσο κράτησα τη συνήθεια του ανοιχτού τετραδίου σημειώσεων, δερματόδετο πάντα κατά προτίμηση μπορντό με επίχρυση αγκράφα, όπου σημείωνα μόνον κάποιες αξιόλογες φράσεις με την ελπίδα να τις χρησιμοποιήσω κάποτε στα κείμενά μου, ή έκανα διάφορα σκίτσα που όσο προχωρούσε η συνεδρία κατέληγαν απλώς σε έντονες μουτζούρες. Πάντως από τον παχύσαρκο, ηδομανή, πατριώτη, φιλόπατρι, φιλογύνη, φιλοευρωπαίο, φιλορώσο, αγαθόπατρι, λιχούδη και κρυφοπουτανίτσα, διαβητικό Χρυσοβαλάντη μάλλον ήταν η πρώτη φορά που κρατούσα κάποια σημείωση.
Ο Χρυσοβαλάντης είχε επισκεφτεί πολλούς Ψυχιάτρους πριν από μένα λόγω ερωτικής απογοήτευσης από κάποια κοπέλα, την Ευμορφία η οποία του προκάλεσε και την ταυτόχρονη έναρξη του σακχαρώδους διαβήτη. Ο πρώτος συνάδελφος τον είχε παραφορτώσει με χάπια που επιβάρυναν τη φυσική του κατάσταση και του δημιούργησαν οργανικές δυσλειτουργίες. Τα χάπια του έφερναν πονοκεφάλους, ατονία και παρενέργειες στη στύση. Απέκτησε έναν άνευ προηγουμένου και ανεξέλεγκτο πριαπισμό που παρατρίχα δεν τον οδήγησαν στο χειρουργικό τραπέζι. Δεν μπορούσε να περπατήσει στο δρόμο, και τα χάπια του προκάλεσαν και το Διαβήτη. Οι ασθενείς που έχουν επισκεφτεί πολλούς Ψυχιάτρους ξέρουν πολύ εύκολα να ξεγελάσουν τους επόμενους: λένε ακριβώς τι θέλουν να ακούσουν τα αυτιά τους και αν τυχόν κρίνουν πως χρειάζονται φάρμακα, συμφωνούν αμέσως αλλά δεν ακολουθούν ποτέ τις οδηγίες των θεραπόντων. Οι επισκέψεις του Χρυσοβαλάντη στο ιατρείο μου, πολύ σύντομα εξελίχθησαν σε κοινωνικές επισκέψεις με αποτέλεσμα να γίνουμε φίλοι: δεν του έπαιρνα επίσκεψη κι εκείνος φρόντιζε να μη μου λείπουν ποτέ οι καρτβιζίτ και οι κόλλες για τα υποτιθέμενα ιστορικά των ασθενών μου. Μου έλεγε για τις γυναίκες που ταλαιπωρούσαν τη ζωή του κι εγώ του έλεγα: « Αγαπητέ, οι γυναίκες μας διαβάζουν απέξω κι ανακατωτά. Εσύ έχεις διαβάσει ποτέ γυναίκα;» Ή εξέφραζε την επιθυμία του να παντρευτεί κι εγώ που έβγαινα μόλις από ένα επώδυνο διαζύγιο, δεν ήμουν κι ο πιο κατάλληλος να τον πείσω να προβεί στο μυστήριο, μάλιστα υποσχόμουν πώς να τους ευχηθώ «ειρηνικό διαζύγιο», την πιο ειλικρινή ευχή για νεόνυμφους. Δεν μπορούσε επίσης να στεριώσει σε καμιά δουλειά παρά την εργατικότητά του, την ντομπροσύνη του και την αθωότητά του, ή ακριβώς για αυτό το λόγο κάποια στιγμή όλοι έδειχναν την πόρτα εξόδου σ’ αυτόν τον λιθογράφο από τον Κορυδαλλό.
Ήταν καλός πελατάκος ο Χρυσοβαλάντης, από αυτούς που σε κάνουν να χαλαρώσεις και να γελάσεις μέχρι δακρύων με τις περιπέτειες του βίου τους και τις κοσμοθεωρίες τους κι απόρεσα όταν έμαθα πως τον οδήγησαν σε Ψυχιατρική Κλινική επειδή είχε ντυθεί με αρχιερατικά άμφια έξω από τη Μητρόπολη Αθηνών παραμονές Χριστουγέννων και παρενοχλούσε τους περαστικούς απαιτώντας επιτακτικά να τον χειροφιλήσουν. Χρυσοβαλάντης ο μάρτυρας λοιπόν, άλλος ένας ήρωας που η ψυχιατρική δεν κατάφερε να σώσει. Ένας μάρτυρας του καιρού μας που μόνον η λογοτεχνία μας τον δικαίωσε απόλυτα δια χειρός Μάκη Τσίτα.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Έζησα με τον χάρτινο ήρωα όπως δεν μου συνέβαινε από καιρό, από την εποχή του μυθιστορήματος « Ο ήχος της σάλπιγγος» του αείμνηστου Γιάννη Ζουγανέλη. Συνδιαλεγόμουνα μαζί του πολλές μέρες, σε βαθμό να γράψω το παραπάνω συμβιοτικό κείμενο, σε βαθμό παρεξηγήσεως. Λοιπόν, όχι, ο Χρυσοβαλάντης δεν ήταν ασθενής μου, δεν ήταν δικό μου περιστατικό: τον οικειοποιήθηκα. Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη αρετή του μυθιστορήματος του Μάκη Τσίτα, που με το «Μάρτυς μου ο θεός» ήρθε να συνεχίσει την παράδοση του «Τρίτου Στεφανιού» και του Ζουγανέλη. Η δικιά μου προσωπική τριάδα ανάγνωσης της νεοελληνικότητάς μας.
***
Με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014 τιμήθηκε ο Μάκης Τσίτας για το βιβλίο του Μάρτυς μου ο Θεός (Εκδόσεις Κίχλη, 2013). Η ανακοίνωση για τους νικητές των βραβείων, τα οποία απονέμονται στους καλύτερους νέους και ανερχόμενους συγγραφείς στην Ευρώπη, έγινε στη διεθνή έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης σήμερα, Τετάρτη 8 Οκτωβρίου.