1) Γλυκερία Μπασδέκη, σύρε καλέ την άλυσον…, Ενδυμίων
Η έκπληξη της χρονιάς μας έρχεται από τη Ξάνθη. Είκοσι έξι μόλις ολιγόστιχα ποιήματα, από έναν τόπο αλλού. Πέραν του ορίζοντα αναμονής και εκτός των αναγνωστικών μας συνηθειών. Το “βιβλιαράκι” της κ. Μπασδέκη έχει την πρώτιστη αρετή της ποίησης: να στοιχηματίζει κορώνα-γράμματα επί του τελικού αποτελέσματος. Το έχουμε πει κι άλλες φορές από δω, στον ετήσιο απολογισμό του ανεξάρτητου παρατηρητηρίου του “πΟΙΕΙΝ”, πως το κριτήριο που μας καθοδηγεί, είναι το ρίσκο που αναλαμβάνει ο ποιητής να εκτεθεί ακέραιος, ενάντια σε αυτό που αναμένουν οι εθισμένοι στην αποδοχή της δημοσιότητας. Πριμοδοτούμε τον αντίξοο λόγο, αυτόν που έχει την δύναμη να υπερβεί τα εσκαμμένα του παραδεκτού, τον λόγο που ενοχλεί. Η κ. Μπασδέκη με ξεβόλεψε. Μόνο γι αυτό απονέμω στα ποιήματά της τον τίτλο του καλύτερου βιβλίου της χρονιάς.
2) Έκτωρ Πανταζής, Επί Στροφής, Ποιήματα των Φίλων
“…κωπηλατούσα ακίνητος για χρόνια” γράφει ο Έκτωρ Πανταζής, στο εκτενές του ποίημα “της σιωπής”, που δίνει και το στίγμα ολόκληρου του βιβλίου: ένα σπαρακτικό εις εαυτόν. Μια φιλοσοφική εξομολόγηση προς τον εαυτό του, γραμμένη εκεί στη σχισμή του Χρόνου. Γλώσσα λυρική, ανυπότακτη. Αρχαία γλώσσα, πηγαία, φυσιολατρική. Ο Έκτωρ Πανταζής έχει κατακτήσει την ιδιοφωνία του, κι αυτό εγγράφεται και στην επιτυχία της “Επί Στροφής” : μια επιστροφή στον υψηλό λυρικό λόγο, στην φύση της γενέτειρας γης, και στον υπαρξισμό. Μια μεμονωμένη περίπτωση της γενιάς του Εβδομήντα που αναμένει να λάβει δικαιωματικά τη θέση που της αρμόζει στην Ελληνική Γραμματολογία,
με το μαγματικό της ιδιόλεκτο.
3) Franz Kafka, Η πληγή και η λέξη, Εισαγωγή-Μετάφραση Νίκος Βουτυρόπουλος, Σαιξπηρικόν
Το ισχνό βιβλιαράκι με τα ολιγόστιχα στιχουργήματα του Φραντς Κάφκα, που έφερε στην επιφάνεια ο Νίκος Βουτυρόπουλος, είναι αξιομνημόνευτο για ένα μόνο λόγο: για το ανικανοποίητο. Το ανικανοποίητο που μας δημιουργεί η ανάγνωσή του, αφήνοντάς μας με το αίσθημα του “λίγου”. Το ανικανοποίητο της γραφής: αν κάναμε μια λογοτεχνική φάρσα και στέλναμε τα συγκεκριμένα στιχάκια σε ένα οποιοδήποτε έντυπο ή ηλεκτρονικό περιοδικό, κάτω από το όνομα ενός δήθεν πρωτοεμφανιζόμενου, όλοι θα τα απόρριπταν εν ριπεί οφθαλμού. Το ανικανοποίητο όμως του Κάφκα είναι για μας εντρύφηση σε ένα από τα μεγάλα διδάγματα της Λογοτεχνίας. Μας διδάσκει να μην μένουμε ποτέ ικανοποιημένοι από τα συγγραφικά μας επιτεύγματα, να μην εφησυχαζόμαστε στις “κατακτήσεις” του λόγου. Αυτό το ισχνό βιβλιαράκι μάς λέει απλά, πως η πληγή παραμένει πληγή, όσες λέξεις κι αν ρίξουμε πάνω της σφικτές σαν επίδεσμο. Πως δεν υπάρχουν ιερά κείμενα: ιερή είναι μόνον η συνείδηση που μας διαμορφώνει.
4) Anna Akhmatova, Ροζάριο, Μετάφραση από τα ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, Samizdat/Φίλντισι
Η δεύτερη ποιητική συλλογή της Άννα Αχμάτοβα, ‘Ροζάριο” του 1914 που μας παραδίδει μεταφρασμένη, για πρώτη φορά στα Ελληνικά, ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, προσφέρεται για διδακτορικό επί του μεταφράσματος. Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε στις αρετές της ποιήτριας. Εδώ θα αναφερθούμε στις αρετές του μεταφραστή και των μεταφραστών ποίησης του-κουρ. Παραδοξολογώντας θα υποστηρίζαμε κι εμείς πως “Ποίηση είναι ότι κερδίζεται στη μετάφραση”. Η Ελληνική μας γλώσσα γίνεται πιο γόνιμη με τις μεταφράσεις ποίησης. Ανακαλύπτει νέα περάσματα και στηρίγματα σε νοηματικό επίπεδο. Φουσκώνει σαν ζύμη και μας προσφέρεται σαν ροδοψημένο ψωμάκι. Σας ευχαριστούμε κ. Τριανταφυλλίδη γι’ αυτή την τελετή αρτοκλασίας που μας καλέσατε να μοιραστούμε μαζί σας.
Κι ένα ψηφιακό, μιας και το 2012 η παραγωγή ψηφιακών βιβλίων εκτινάχθηκε και παρόμοια “βιβλία” μπήκαν για τα καλά στις αναγνωστικές μας συνήθειες.
5) Βασίλης Λαλιώτης, Σωρείτες Ακηδείας, Ψηφιακός Ενδυμίων
Ένας αναχωρητής, ο Γιώργος Μίχος, απ’ το κελί του στην Κηφισιά, ξύνει παλιούς κώδικες, ιερά κείμενα σε παπύρους και ξαναγράφει το εσχατολογικό παλίμψηστον του τέλους της λογοτεχνίας. Υπάρχει ένα τέλος και για τη λογοτεχνία, ως γνωστόν, όπως και για όλα πάνω στον πλανήτη Γη.
Μια κατακόρυφη αφήγηση, ένα μεγάλο ποίημα σε 31 Κάντος. Με τους “Σωρείτες Ακηδείας” επιτυγχάνει την πιο ακραία κατάκτηση: το ονοματεπώνυμό του. Ο αναχωρητής και δόκιμος μοναχός Γιώργος Μίχος, επιστρέφει κατά κόσμον ως Βασίλης Λαλιώτης, δίνοντάς μας το έργο της ωριμότητας που εξαγνίζει μια ολόκληρη γενιά. Μια ποιητική γενιά που κουβάλησε ως την εσχατιά του βίου της τις γρατσουνιές στα γόνατα από την παιδική της ηλικία. Τέλος χρόνου, ποιητές μου.