Μάριος Μαρκίδης, Μικρό Ανθολόγιο (επιλογή &επίμετρο Ασημίνα Ξηρογιάννη)

*

Ο καθένας με την ομπρέλα του.
Ομως εγώ
δεν μπορώ
χωρίς
τη βροχή σου.

*

< <…μετράς μια μέρα το επί του συνόλου
και βλέπεις,τρομάζοντας,
πόση ζωή άφησες απ΄έξω…>>

*

Οιονεί ποίημα

Λαθρεμπόριο, γιατρέ μου, ιδεών
λαθρεμπόριο αισθημάτων.
Έκλεισα τα εξήντα κι είμαι παρών:
έτοιμος προς εκποίησιν των τραυμάτων.
Ξόδεψα τη νοσταλγία των ουρανών
βγήκα με ψευδώνυμο στο κυνήγι.
Διαπρεπής στοχαστής, σώφρων,
πλην όμως η πελατεία μου λίγη.

*

ΣΟΦΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΤΟΣ

Εμείς πουλάμε στην άλφα τιμή,άλλοι πουλάνε στη βήτα.
Δικαίωμά τους,δικαίωμά μας.
Βαραίνει οπωσδόποτε στην αγορά το όνομά μας
-ζήτημα σχετικό η νίκη και η ήττα.

Η ήττα μάλιστα σήμερα ¨τραβάει¨:
Τί ραγισμένοι δρόμοι,τί ασβεστωμένα συνθήματα,
Τα πιο καλά είναι τα γκρινιάρικα ποιήματα
κι ο Σεφέρης που δεν μου απαντάει.

Το ουσιώδες είναι ότι όλοι μας πουλάμε.

*

NANOYΡΙΣΜΑ

Ἔλα ὕπνε πού παίρνεις τά παιδιά καί πάρε το
ἔλα γριά μέ τά φριχτά δόντια καί πάρε το
ἔλα Τζών Σίλβερ
ἔλα ἄσπλαχνε Ἰαβέρη
ἔλα Φοῦ Μανσοῦ, Ἐμπενέζερ Σκρούτζ, σερίφη τοῦ Νόττιγκχαμ
λυσσασμένοι λύκοι, στρίγκλες, τέρατα
ἐλάτε γαμῶτο καί πάρτε το
καί μήν τό ἀφήσετε μέχρι τό πρωί.

*

Ιδιωτικό μνημόσυνο

Ο καλύτερός μου φίλος έφυγε
χωρίς προειδοποίηση
είχα βέβαια κι εγώ τις δουλειές μου, τα συμφέροντά μου να φροντίσω,
εν ενί λόγω τις σκοτούρες μου.
Μάθαινα πως είχε κι αυτός τις δικές του.
Κάνεις έτσι τα δάχτυλά σου
μετράς μια μέρα το επί του συνόλου και βλέπεις τρομάζοντας
πόση ζωή
άφησες απέξω.

Φυσικά, δεν είπε ποτέ (τόσα χρόνια φιλίας!) μια καλή κουβέντα
για τα ποιήματά μου.
Φυσικά, έπαιζε καλύτερη μπάλα.
Τον βλέπω να διαλέγει με αντικειμενικά κριτήρια την ενδεκάδα του
κι εμένα να με βιδώνει στην κερκίδα.

Τέτοιο κωλόπαιδο μού έτυχε να έχω φίλο παιδιόθεν.
Ούτε ένα σήμα, ούτε ένας υπαινιγμός ότι φεύγοντας με σκέφτηκε
ότι του άρεσαν κάποιες ντρίπλες μου
ότι συμβούλευε -έστω κι αργά- να με συμπεριλάβουν στην ομάδα.
Καθ’ όσον με αφορά δεν άφησε πίσω του διαθήκη.
Αν όχι για τη θέση τού εξτρέμ, ούτε για τη θέση τού μπακ διατύπωσε γνώμη.
Δεν είχα σταθερότητα, δεν με εμπιστευόταν στο γήπεδο.

Τέτοιο κωλόπαιδο μού έτυχε να έχω φίλο
Άντε να πνιγείς εκεί που πας, όπου κι αν πας, δεν σε χρειάζομαι
δεν έχω κατ’ ελάχιστον την ανάγκη σου
μπορώ να τα βγάλω πέρα και μόνος μου με τον διαιτητή
βλέπω ολοκάθαρα το γκολπόστ.

Κι όμως, για κάποια αδιευκρίνιστη στα ποιήματά μου αιτία,
για κάποιο μυστηριώδη λόγο που σε έκανε μέχρι τούδε αειθαλή
παρά την επαίσχυντη αναχώρησή σου
συμβαίνει
να μου λείπεις.

*

Νανούρισμα

Ἔλα ὕπνε πού παίρνεις τά παιδιά καί πάρε το
ἔλα γριά μέ τά φριχτά δόντια καί πάρε το
ἔλα Τζών Σίλβερ
ἔλα ἄσπλαχνε Ἰαβέρη
ἔλα Φοῦ Μανσοῦ, Ἐμπενέζερ Σκρούτζ, σερίφη τοῦ Νόττιγκχαμ
λυσσασμένοι λύκοι, στρίγκλες, τέρατα
ἐλάτε γαμῶτο καί πάρτε το
καί μήν τό ἀφήσετε μέχρι τό πρωί.

*

Επίγονοι

Οι ομοιοκαταληξίες δυναστεύουν τα αδύνατα πνεύματα
Ντεκαντάνς, γράφω το όνομά σου ανορθόγραφα.
Τι άτεχνα τα μεταθανάτια σονέτα!….
Ο Μαβίλης θα μας κρεμάσει ανάποδα.
Συνελόντι ειπείν
είμαστε οι βραδυφλεγείς επίγονοι του σπλην.

*

Ο ΣΎΝΤΡΟΦΟΣ Μ.Π .

Από τον ύπνο του έδυσε τ’ αστέρι,
και τ’ όνειρό του έχει αμετάκλητα κριθεί.
Α! Δεν έχει πια τίποτα να φοβηθεί
κανείς σ’ αυτά τα μέρη.
Κατά βάθος ασφαλώς το ξέρει:
Το κόμμα κρέμεται από μια κλωστή.
Η ψήφος του όμως έμεινε πιστή
κι αυτή η ψήφος θα το φέρει
αύριο και πάλι τιμημένο στη Βουλή.
Η πάλη για το μέλλον, φίλε, είναι επιστήμη
κι αν είναι εμπόδιο η μνήμη, κάνουμε και δίχως μνήμη.
Βάλε το λοιπόν μακρύ μανίκι, κρύψε την ουλή
και πάψε το τροπάρι με την εξορία.
Απόψε πρόταση μομφής: Προβλέπεται ολονυχτία. . .

*

Aγανάκτησις Καίσαρος Εμμανουήλ

Κυρία τηλεόρασις θα σταματήσεις
να μας κόβεις τη χολή με τας ειδήσεις;

*

Μου φαίνεται πως δεν με χωνεύω-

*

Εποχή των βροχών
σεβάσου μωρή αν έχεις τσίπα
την μετεωρολογική εκδοχή περί των εποχών.

*

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ

Το γεγονός ότι το Πάσχα
με κάνει
να αισθάνομαι καλύτερος
δεν αποδεικνύει
την ύπαρξη
του Θεού.

*

Πες μου τώρα κάτι,ρε γαμώτο
άνοιξε το στόμα σου
μίλησε,μίλα μου:
Πες ό,τι θέλεις τώρα.
Ό,τι και να μου πεις
εγώ θα το πιστέψω.

*

Λυπάμαι που δεν έγραψα ποτέ
τα ωραία ποιήματα
που είμαι βέβαιος
ότι θα μπορούσα να γράψω.

**********************

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Μικρό οδοιπορικό στην ποίηση του Μάριου Μαρκίδη

 της Ασημίνας Ξηρογιάννη

Νέοι ποιητές αν δεν γνωρίζετε οτι υπάρχει ένας ποιητής με το όνομα Μάριος Μαρκίδης,καλά θα κάνετε να το μάθετε!Και όχι επειδή αποτελεί περίπτωση αυτοχειρίας.Ούτε επειδή έχει τιμηθεί με το κρατικό βραβείο ποίησης το 2002 για το βιβλίο του Παρά Ταύτα(Νεφέλη 2001). Άλλωστε τα βραβεία είναι μια άλλη υπόθεση και ίσως ξένη προς την Ποίηση.Να μάθετε τον Μαρκίδη για πολλούς άλλους λόγους.Προσπαθώ να βάλω σε τάξη τις σκέψεις μου για τον ποιητή,αλλά συναντώ εμπόδια.Αντί να ταχτοποιήσω τις σκέψεις μου προς το παρόν,προτιμώ να κάνω κάτι άλλο!Να γράψω ένα ποίημα για τον Μαρκίδη.Ιδού λοιπόν! Του το αφιερώνω:

Σατυρικόν

Τους βαρέθηκα αυτούς,τους χλιαρούς,
που αρνούνται
να παραδεχτούν
πως την Ποίηση δεν ορίζουν.

Και γράφω το ποίημα όχι για να συμπεριλάβω τον Μαρκίδη μέσα σε αυτούς τους ποιητές,αλλά ακριβώς για να τον εξαιρέσω.
Εν τω μεταξύ ,η σκέψη μου,σαν άλλη Αριάδνη,βρίσκει κι αυτή τον μίτο της.Θέλεις να μιλήσεις για τον ποιητή,αλλά δεν μπορείς να μην αναφερθείς και στον ψυχίατρο.Ο Μαρκίδης από την μία εξασκούσε το ιατρικό του επάγγελμα με ζήλο,από την άλλη έκανε βουτιές μέσα στην θάλασσα της Ποίησης .Κατά πόσο μπορεί να συνδιαστεί η ψυχιατρική με την ποίηση;θα ρωτήσει κανείς.Ο Μαρκίδης με το ένα πόδι στην επιστήμη ,με το άλλο στην Τέχνη.Αποτελεί την μόνη περίπτωση της νεοελληνικής γραμματείας που παντρεύει τα αντιθετικά στοιχεία με επιτυχία.Από την μία ο λακανικός ψυχίατρος,από την άλλη ο τεχνίτης της Ποίησης.Από την μια τα πεζά επιστημονικά πονήματα,από την άλλη τα ποιήματα.Δεν μπορείς να αγνοήσεις αυτό που ο ίδιος είχε δηλώσει:< >.Ο Μαρκίδης ποιεί με Λόγο και λογοδοτεί μεσω της Ποίησης..Οπως γράφει κάπου ο Δημήτρης Βεργέτης :< Σε όλη την έκταση του πολύπτυχου έργου του λογοδοτούσε στον Λόγο ΠΟΙΗΤΙΚΩ ΤΩ ΤΡΟΠΩ>.Οπότε καλά κάνω και βλέπω τον Μαρκίδη διττά,ο ίδιος με οδηγεί σε αυτό με το έργο του.Αλλά και πάλι είναι λίγο.Γιατί είναι πολύ περισσότερα,φύση πλουραλιστική και πολυσύνθετη.Φύση που παρατηρεί ,στοχάζεται και αναστοχάζεται.Επίσης ο Μαρκίδης είναι υποψιασμένος αναγνώστης,δοκιμιογράφος ,κριτικός λογοτεχνίας και μεταφραστής(υπήρξε ο πρώτος μεταφραστής της γλωσσολογικής εργασίας του Νόαμ Τσόμσκυ στα ελληνικά).

Καπου σημειώνει ο Μαρκίδης:<

Λυπάμαι που δεν έγραψα ποτέ
τα ωραία ποιήματα
που είμαι βέβαιος
ότι θα μπορούσα να γράψω.

Άλλοτε κάνει κι αυτός τον απολογισμό του:

<

μέρα το επί του συνόλου και βλέπεις τρομάζοντας πόση ζωή άφησες απ΄έξω>

Σε κάποια ποιήματα και πεζά του επιδεικνύει ρητορική δεινότητα ανακατεμένη με ειρωνεία ,
ή γίνεται θρασύς και δύσκολος,κάποτε έχει διδακτική και παιδαγωγική διάθεση.Ξέρει καλά να
εναλλάσσεται ,κλείνοντας το μάτι στον αναγνώστη.
Kάποιες φορές δε διστάζει να γίνει κυνικός.

ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ

Έλα ύπνε πού παίρνεις τά παιδιά καί πάρε το
‘Ελα γριά μέ τά φριχτά δόντια καί πάρε το
‘Ελα Τζών Σίλβερ
Έλα άσπλαχνε Ιαβέρη
Έλα Φου Μανσού, Εμπενέζερ Σκρούτζ, σερίφη του Νόττιγκχαμ
λυσσασμένοι λύκοι, στρίγκλες, τέρατα
Ελάτε γαμώτο καί πάρτε το
καί μήν τό αφήσετε μέχρι τό πρωί

Επιπλέον,είναι γοητευτικό το στοιχείο της διακειμενικότητας στο έργο του.O Μαρκίδης συνδιαλέγεται με αρκετούς
λογοτέχνες και κριτικούς στην ποίησή του,όπως με τον Καβάφη,τον Βάρναλη ,τον Σεφέρη,τον Τίμο Μαλάνο,
τον Αρη Αλεξάνδρου ακόμα και με τον Σαίξπηρ στο ποίημα < <Παράπονο του τρελού>> καθώς και με τον αρχαίο μας Σοφοκλή.
Αναπόφευκτα συναντάς μέσα στο έργο του ίατρικούς όρους και ειδικό λεξιλόγιο (διάγνωση,dna,κληρονομικότητα,συνειρμός,ο
ρόλος του ονείρου,νεύρωση γιατρέ μου,τραύμα…)
Τρίτον είναι εμφανής η ειρωνεία στην ποίησή του ,καθώς και η χρήση της μάσκας /περσόνας.Καταθέτει πράγματα
φορώντας συχνά προσωπεία,κάτι που ως γνωστόν συνήθιζε ο Καβάφης.Αυτό δημιουργεί και αποστασιοποίηση και υψηλή αισθητική
συγκίνηση.Δεν είναι τυχαίο που ο Μαρκίδης είχε υιοθετήσει ψευδώνυμο,δημοσίευε ποιήματα με το επίθετο Αφεντόπουλος.

Νεότερα από τον ποιητή Ευμένη

Μακάρι να διέθετα περισσότερη ασέλγεια.
Εισπράττω μόνο του στιχουργού τα δικαιώματα,
φαγώθηκα με τις παρομοιώσεις και τα χρώματα
μα υπελείφθην, λένε, σε ποιητική ενέργεια.

Ασφαλώς, έχω στην τέχνη κάποια σημασία.
Στις κρίσεις μου γενικά επιδεικνύω ανοχή.
Τί ν’ απαντήσω: αντιδώρημα ή αντιπαροχή;
Οι αφιερώσεις μού προξενούν αμηχανία.

Ποιητής των αχράντων μας των μυστηρίων
(καθόλου τυχαία, κύριοι, η περίπτωσή μου)
αδικήθηκα φριχτά από τη νεύρωσή μου.
Εγώ, λογιστής απλώς των ερειπίων;

Να βρω έναν στόχο που δεν θα τον έχουν περπατήσει
- δεν με αποθαρρύνει της συνθέσεως η βραδύτης.
Η υψηλή έμπνευσή μου θα μιλήσει.
Είναι καλύτερος από μένα ο Ελύτης;

Καβαφική υφής,γεμάτο ειρωνεία,είναι αυτοαναφορικό αφού αναφέρεται στην Ποιητική Τέχνη!
Εδώ ο Μαρκίδης φορώντας το προσωπείο του Ευμένη αυτοσαρκάζεται και σαρκάζει !

Αλλα κάποιες στιγμές,σε άλλες γραφές του, ο ποιητής θυμίζει και τον Σεφέρη στο εξής:ειδικά σε παλαιότερα ποιήματά του κάνει χρήση της μυθολογικής μεθόδου.

Γράφει και ομοιοκατάληκτα και σε ελεύθερο στίχο.Και ακόμα ,είναι αξιοσημείωτο πώς καταφέρνει να
χωρέσει συχνά στην ποίησή του λαϊκές λέξεις και φράσεις της καθημερινότητας,λέξεις και φράσεις άκρως αντιποιητικές και επικίνδυνες για την ποιότητα κι όμως…τις χωράει και καθόλου δεν ενοχλεί τον
αναγνώστη.Για παράδειγμα ρε φίλε,ρεγαμώτο,μωρή,σε ξορκίζω,χώμα στο στόμα,θα σκίσουμε,γκολκήπερ,πουλημένος,μάγκες κωλόπαιδο κι άλλες παρόμοιες.

Εποχή των βροχών
σεβάσου μωρή αν έχεις τσίπα
την μετεωρολογική εκδοχή περί των εποχών.

Κάποτε αναμειγνύει με τόλμη την αρχαία με την νέα μορφή της γλώσσας μας:

Aγανάκτησις Καίσαρος Εμμανουήλ

Κυρία τηλεόρασις θα σταματήσεις
να μας κόβεις τη χολή με τας ειδήσεις;

Είναι και ερωτικός ο Μαρκίδης…χωρίς υπερβολές όμως.

Ο καθένας με την ομπρέλα του.
Ομως εγώ
δεν μπορώ
χωρίς
τη βροχή σου.

[...] Πώς να τολμήσω λοιπόν να σου υπενθυμήσω
τις Κυριακές που περάσαμε μαζί
εφόσον επακολούθησαν Δευτέρες;

< <

Μικρά κοσμήματα τα ολιγόστιχα ποιήματά του.

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ

Το γεγονός ότι το Πάσχα
με κάνει
να αισθάνομαι καλύτερος
δεν αποδεικνύει
την ύπαρξη
του Θεού.

Υπάρχει ένα ποίημα του Μαρκίδη που ταιριάζει με το κλίμα που επικρατεί στις μέρες μας.Υπάρχει ένα ποίημα που τώρα θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε προφητικό .Και διαχρονικό επίσης.Αν αναλογιστούμε με συντομία τις δυσκολίες που βιώνουμε και ατομικά και συλλογικά.Και ως πολίτες και ως έθνος που παλεύει να κρατηθεί όρθιο.Εν ετει 2012 …Συναντάμε λαοπλάνους και βαθιά διεφθαρμένους
πολιτικούς ,έντονα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας,μπεκετικά πολιτικά σκηνικά,προδοσίες από τους ευρωπαίους < <συντρόφους>>,
κατεστραμμένα όλα τα συστήματα ,παιδεία ,υγεία,δικαιοσύνη και λοιπά.Και τί να πεις στους νέους που σε κοιτούν με απόγνωση στο βλέμμα;Nα ,δος τους να διαβάσουν το παρακάτω ποίημα του Μαρκίδη:

…. αρκετά χρόνια πριν είχε γραψει στα < <

ΣΟΦΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΤΟΣ

Η ήττα μάλιστα σήμερα ¨τραβάει¨:
Τί ραγισμένοι δρόμοι,τί ασβεστωμένα συνθήματα,
Τα πιο καλά είναι τα γκρινιάρικα ποιήματα
κι ο Σεφέρης που δεν μου απαντάει.

Το ουσιώδες είναι ότι όλοι μας πουλάμε.

Λές και γνώριζε που θα είμαστε σήμερα.Αν ζούσε,θα χαμογελούσε με νόημα.Ναι,λες και ήξερε!Αλλά θα μου πεις …η κάθε εποχή έχει τα σακατιλίκια της και αυτά είναι που δίνουν πολλές φορές σε έναν ποιητή να εκφραστει και να δημιουργήσει.Πάντως ο Μαρκίδης ζει στον κόσμο και γραφει γι αυτόν.Εκφράζεται ελεύθερα,με βλέμμα διεισδυτικό και ώριμο σχολιάζει την κοινωνία και τον άνθρωπο και με σθένος καταγγέλλει χρησιμοποιώντας πολλάκις την ειρωνεία,το χιούμορ και τον (αυτο)σαρκασμό. Ειναι σαφές ότι δεν είναι κλεισμένος στον γυάλινο πύργο του .Επουδενί δεν τρέφει αυταπάτες,δείχνοντας παράλληλα ότι η Τέχνη σε καμία περίπτωση δεν είναι μονόδρομος.