`
Το αισιόδοξο άγχος μιας νέας ποιήτριας
Ο Λευτέρης Πούλιος, πριν μερικα χρόνια, σε μία συνέντευξή του στον Μισελ Φάις (περιελήφθηκε σαν επίλογος στην ποιητικη συλλογη του Αντι της σιωπης) αποφάνθηκε πως «στις μέρες μας οι ποιητες κάνουν καριέρα, δεν γράφουν ποίηση». Θέλω να πιστεύω πως αυτος ο αφορισμος του κορυφαίο ποιητη της «Γενιας του ‘70» δεν αφορούσε όλους τους σύγχρονους ποιητες. Γιατι στις μέρες μας υπάρχουν ποιητες, μάλιστα αρκετα νέοι στην ηλικία, που (όταν δεν καβαλήσουν το καλάμι) γράφουν αξιόλογη ποίηση. Ποίηση που τέρπη και ευφραίνει την ψυχη μας αλλα και ποίηση που προβληματίζει και αναστατώνει έντονα τη συνείδησή μας, με αποτέλεσμα να σμπαραλιάζει τη σκέψη και το σώμα μας. Ο Πούλιος, όταν εξέφρασε αυτη την άποψή του, ίσως να εννοούσε εκείνους τους ποιητες, (ευτυχως λίγους), που βιάζονται να γίνουν γνωστοι, που αναλώνονται στις δημόσιες σχέσεις για να γίνουν διάσημοι, άσχετα αν κατα βάθος αισθάνονται σαν τις παλιες ποδοπατημένες εφημερίδες που τις παρασέρνει ο άνεμος πέρα δώθε μέσα στους δρόμους.
Δυστυχως, οι νέοι μας, σήμερα, έχουν κληρονομήσει (και αυτο πρέπει να το λέμε χωρις ενδοιασμους) απο τους παλαιότερους ένα τελματωμένο κόσμο, γεμάτο αντιφάσεις και αντιξοότητες, μέσα στον οποίο καλούνται να παλέψουν για να επιβιώσουν, πρώτα σαν ανθρώπινα όντα και μετα σαν ποιητες, αν τελικα κατορθώσουν να επιβιώσουν. Σίγουρα ζουν σ’ ένα κόσμο ψεύτικο και γεμάτο αδιέξοδα, γι’ αυτο όποια κατεύθυνση και αν ακολουθήσουν προσκρούουν πάνω σε ψηλα και αδιόρατα τείχη. Με άλλα λόγια, σήμερα, οι νέοι μας με δυσκολία βρίσκουν κάποια θέση σ’ αυτο τον κόσμο τον οποίο άλλοι, ερήμην τους, έχουν δημιουργήσει. Γι’ αυτο δικαιολογημένα νιώθουν αποξενωμένοι, εξοντωμένοι και απόβλητοι απ’ αυτον τον κόσμο.
Δεν είναι τυχαίο, λοιπον, που οι περισσότεροι νέοι σήμερα διακατέχονται απο ένα ηθικο άγχος, απο αβεβαιότητα, ανασφάλεια αλλα, μερικες φορες, και απο την αίσθηση…του θανάτου με αποτέλεσμα, ενω θέλουν ν’ ανταποκριθουν στο κάλεσμα της ζωης και στην απόλαυση των αισθήσεων, να μην μπορουν να το κατορθώνουν. Αυτα τ’ αρνητικα, τα μελανα σημάδια είναι πιο έκδηλα στους νέους που ασχολούνται με τις διάφορες τέχνες και κυρίως τους νέους που γράφουν ποίηση, εφόσον εκπηγάζουν μέσ’ απο την πονεμένη ψυχη τους και διαχέονται μετα στους στίχους τους. Συγκεκριμένα, η ανακάλυψη αυτης της μη αυθεντικης ή γνήσιας ζωης ωθει τους νέους ποιητες στο να αρθρώνουν μία ποιητικη γραφη, στο έπακρον εφιαλτικη, πλημμυρισμένη απο χιμαιρικες και αποκρουστικες εικόνες οι οποίες αναπόφευκτα μεταδίδονται και στους αναγνώστες τους.
Μέσα σε αυτα τα ασφυκτικα πλαίσια κινείται και απο αυτα τα καταθλιπτικα χαρακτηριστικα δυστυχως είναι διαποτισμένη και η ποίηση της νεαρης ποιήτριας Αντωνίνης Σμυρίλλη, της οποίας το βιβλίο που φέρει τον ειρωνικο και παραπλανητικο τίτλο Βλέπω ακόμη παιδικα έχω στα χέρια μου εδω και μερικους μήνες. Πρόκειται για μία φροντισμένη συλλογη, όμως ολιλοσέλιδη, που εκδόθηκε στις αρχες του 2017 στη Λάρισα, απο τις εκδόσεις Θράκα και περιέχει όλο και όλο 17 ποιήματα, τα περισσότερα ολιγόστιχα, με κάποια να μην ξεπερνουν τους δύο στίχους! Δίνω στη συνέχεια μερικους στίχους απο το ποίημα «Εγω και η γάτα μου» που είναι ενδεικτικοι για τις πιο πάνω διαπιστώσεις-μου:
`
«Αρνούμαστε να συμβιβαστούμε
Να κανονικοποιηθούμε
Κουβαλούμε τη θλίψη-μας
Και σα μαγνήτες
Τη θλίψη των άλλων
Σ’ έναν λαβύρινθο
Απομονωνόμαστε
Στις αναζητήσεις
Των σκέψεων μας
Μινώταυροι
Αδύνατο να βγούμε
Δεν υπάρχει Αριάδνη
Ούτε μίτος»
`
Η ποίηση της Σμυρίλλης, όπως την εκλαμβάνω μέσ’ απο τα λίγα αυτα ποιήματα, έχει αξιοθαύμαστη ποιότητα! Διαθέτει πολλα προτερήματα παρα την σκοτεινη συννεφια που την έχει καλύψει. Διακρίνεται κυρίως για τη λιτότητα, τη σαφήνεια, τη στερεότητα και την υποβλητικότητά-της. Δηλαδη, την Σμυρίλλη, την χαρακτηρίζει η ολιγογραφία και η πυκνότητα. Εννοω πως έχει καταφέρει να ξεχωρίσει ως ποιήτρια βαθια και συνάμα απλη! Συνεπως και η ποίηση που δημιουργει είναι απλη αλλα μεστη και πολυσήμαντη. Πάνε χρόνια που έχει να διαβάσω τέτοια πυκνη σε νοήματα ποίηση! Είναι όμως ποίηση φτιαγμένη απο απλες και κοινόχρηστες λέξεις, έτσι όπως τις συναντάμε στο ποίημα «Εξαντλήθηκε»:
`
Βραδιάζει κι αδειάζει
Όπως αδειάζει
Ένα ταψι απο σπιτίσιο μουσακα
Η μπαταρία στα κινητα
Τα λεφτα απ’ τον κουμπαρα
Όπως αδειάζει
Το πετρέλαιο τον χειμώνα
Τα σοκολατάκια τα ελβετικα
Το κουτι με τα αντικαταθλιπτικα
`
Η παρατεντωμένη σκέψη της Σμυρίλλης, παρα το γεγονος ό,τι διέρχεται μέσ’ απο συμπληγάδες πέτρες, διακρίνεται για την ωριμότητα της. Δεν μπορει όμως, κατ’ ουδένα λόγο, να υπαχθει στα καλούπια της συμβατικης λογικης. Γι’ αυτο και οι στίχοι της μπορει ν’ αποπνέουν θλίψη, ταυτόχρονα όμως εκφράζουν και κάποιες κοφτερες αλήθειες που απ’ όπου και αν τις αγγίξει ο αναγνώστης ματώνουν τα χέρια του. Μια τέτοια αλήθεια είναι και αυτη που καταγράφεται στη σελίδα 17:
`
Κατέληξα τι δεν αντέχω
Σ’ αυτο τον κόσμο
Τον κόσμο
`
Στην ποίηση της Σμυρίλλης, όπως έχω διαπιστώσει, υφέρπει και ο φόβος ο οποίος μοιραία και πάλι μεταδίδεται στους αναγνώστες της. Τύραννος φόβος που είναι απότοκο πιστεύω της αβεβαιότητας, της μοναξιας και της αμφισβήτησης που βιώνουν καθημερινα οι νέοι-μας και ο οποίος σε τελικη ανάλυση αποδιοργανώνει τη ζωη που ονειρεύονται να δημιουργήσουν. Έχω την αίσθηση πως η θλίψη και ο φόβος που εμφιλοχωρει στην ποίηση της Σμυρίλλης ξεχύνεται όπως φουσκωμένος ποταμος απο την Πρέβεζα του Καρυωτάκη, διέρχεται απο την Αθήνα του Πούλιου και του Σαχτούρη και καταλήγει ανεξέλεγκτα στην αυλη-της. Ελπίζω και εύχομαι όμως, κάποια μέρα η ποιήτρια να βρει το ανάλογο σθένος που θα τη βοηθήσει να στήσει τ’ απαραίτητα αναχώματα για ν’ ανακόψουν αυτο τον φουσκωμένο ποτάμι, της θλίψης και του φόβου, που εκβάλλει επικίνδυνα στην ψυχη της. Θα γράψει στο ποίημα «8,7 Ρίχτερ»:
`
Αγνοω τη θλίψη μου
Αλλα αυτη ξέρει καλα
Πως να κάνει αισθητη
Την παρουσία της
`
Κατα βάθος όμως, και εξετάζοντας προσεκτικα της ποίηση της Σμυρίλλη, διαπιστώνω πως είναι μελαγχολικα αισιόδοξη και πως μέσα απο αυτη την ποίηση δεν εκφράζει τίποτε άλλο παρα τον εσωτερικο-της κόσμο αλλα και τον απώτερο στόχο-της για μία ανθρωπινότερη ζωη. Αυτα τα αισθήματα και τις προθέσεις της ποιήτριας εύκολα κάποιος μπορει να τ’ αντιληφθει απο το τίτλο και μόνο της συλλογης της! Είναι ένας τίτλος σαρκαστικος αλλα βέβαια γεμάτος με νοήματα. Δηλαδη, η ποιήτρια, παρα το γεγονος ό,τι επισκοπει τον ψεύτικο κόσμο που ζει με μία λαβωμένη ματια, εξακολουθει ν’ αντιστέκεται για να τα βλέπει όλα γύρω της «ακόμα παιδικα», που πάει να πει ρόδινα. Δηλαδη, τ’ αντικρίζει με μία παρθένα, αθώα και ελπιδοφόρα ματια. Γι’ αυτο και χαρακτήρισα «μελαγχολικα αισιόδοξη» την ποίησή της. Στο σημείο αυτο ενδεικτικο είναι το ποίημα «Κούνια-Μπέλα».
`
Για το χειρότερο
Που έχω κατηγορηθει
Είναι η παιδικότητα
Αυτη είναι
Το αυθεντικότερο
Κομμάτι μου
`
Έχω διαπιστώσει ακόμη, όσο παράξενο και αν ακούγεται αυτο, πως το υπαρξιακο άγχος, έτσι όπως το βιώνει η ποιήτρια μέσ’ απο τις διαδοχικες μεταπτώσεις της καθημερινότητας, μπορει να είναι αλλοτριωτικος μηχανισμος αλλα, συνάμα, μπορει να είναι και ενδυναμωτικος. Θέλω να επισημάνω πως κάποιες φορες το υπαρξιακο άγχος λειτουργει δημιουργικα στο λογισμο της Σμυρίλλης, έτσι ακριβως όπως το εισπράττει ο αναγνώστης μέσ’ απο το ποίημα «Παιδικη χαρα»:
`
-Θέλεις να παίξουμε;
-Έχω παρέα
Τις λέξεις-μου
Δεν είναι αρκετες για να φτιάξουν
Μια ολόκληρη παιδικη χαρα;
`
Τελειώνοντας, θέλω να σημειώσω πως με αυτο το κείμενο και μέσ’ απο αυτα τα λίγα ποιητικα δείγματα που είχα στην διάθεσή-μου, προσπάθησα να κάνω μία σύντομη και απλη περιήγηση στην ποίηση της Σμυρίλλης. Γιατι, όπως είναι γνωστο, για να κρίνεις-καλύτερα για να εξετάσεις το έργο ενος συγγραφέα, καθως και τον ίδιο τον συγγραφέα, οφείλεις να κάνεις ανάγνωση και όχι περιήγηση του έργου-του. Και αυτο νομίζω είναι το πιο τίμιο και δίκαιο απο μέρους του κριτικου. Δηλώνω όμως πως θα αναμένω με μεγάλο ενδιαφέρον το επόμενο ποιητικο βήμα της Σμυρίλλης, όποτε αυτη αποφασίσει να το πραγματοποιήσει.