Image may be NSFW.
Clik here to view.
`
Ποίηση χαμηλόφωνη που υμνει τα μικρα και ταπεινα
Εκείνο που έντονα ξεχώριζε και κρατιόταν γερα στη μνήμη απο την προ τελευταία συλλογη της Αλεξάνδρας Γαλανου που έφερε τον τίτλο Στις γωνίες των λέξεων (Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα 2008), ήταν η ποικιλία των θεμάτων με τα οποία καταπιάστηκε. Θέματα που άρχιζαν απο την τυραννία των λέξεων και των επώδυνο τοκετο ενος ποιήματος, τις χαμένες πατρίδες και τους ξεχασμένους έρωτες, μέχρι τη μοναξια της Κυριακης και το θάνατο της αυτόχειρας αγγλίδας ποιήτριας Silvias Plath!
Τα ίδια θέματα ή τα περισσότερα, για να μην είμαι απόλυτος, λίγο πολυ, επανέρχονται τώρα, με διαφορετικα ποιητικα σχήματα ή εικόνες, και στη νέα συλλογη-της που τιτλοφορείται Παρενθέσεις και εισαγωγικα (Εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα 2016), ωσαν να θέλει να μας υποδείξει πως η έμπνευσή-της τότε δεν είχε εξαντληθει ή πως δεν είχε ολοκληρωθει η κατάθεσή-της πάνω σ’ εκείνο των κύκλων θεμάτων, γι΄ αυτο επιστρέφει και πάλι, ίσως για να μας θυμίσει πως την ποίηση την εκφράζει πρώτα η ουσία-της, δηλαδη το περιεχόμενό-της, κι ύστερα όλα τ’ αλλα συστατικα που την ολοκληρώνουν.
Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, πως η ποιήτρια ολοκλήρωνε την προ τελευταία συλλογη-της με την ενότητα «Αόρατα λόγια», την οποία συναντούμε και πάλι στο τέλος της καινούργιας συλλογης-της. Συνεπως, οι αναγνώστες της Αλ. Γαλανου πρέπει να εκλάβουν ως γεγονος φυσιολογικο τη θεματικη συνέχεια που δίνει στη νέα συλλογη-της. Γράφει στο ποίημα «Αποφρας ημέρα»:
«Θάρθει μια μέρα κάποτε
που θα χαθει, μου είπες
η έμπνευση.
Τότες οι ποιητες
θ΄ασχημονουν
με λεκτικες χειρονομίες.
Σχοινοβατώντας στις στροφες
θα επιδεικνύουν στίχους
σε μερικες σκηνες
απο ταινίες ΄΄προσεχως΄΄
χωρις θεατες, ταξιδευτες
κι όνειρα.
Στην επιφάνεια των πραγμάτων
θα επιπλέει η ποίηση»
(Σελ. 15).
`
Είναι θέματα όμως που, απ’ όπου κι αν τ’ αγγίξεις, προκαλουν πίκρα και αφόρητο πόνο, γι’ αυτο και οι στίχοι-της, τους οποίους βρίσκω καλοδουλεμένους, μοιραία καταλήγουν ν’ αποπνέουν νοσταλγία και θλίψη. Νοσταλγία και θλίψη για το χάσιμο της νεότητας, την απώλεια της ομορφιας, τον αναλωμένο χρόνο, τους ανολοκλήρωτους έρωτες, τα χαμένα ολοφώτεινα καλοκαίρια, (που τώρα άρχισαν να γίνονται πληκτικα), και τα αξέχαστα ηλιοβασιλεύματα.
Τώρα που έφθασα
στην άκρη της σιωπης
και με το στυλπνο του φεγγαριου
τέμνω την απουσία, έμεινα να κοιτω
μια τοιχογραφία που ξεκόλλησε
απο τον θόλο της καρδιας.
Αργότερα, ίσως μαζέψω
μερικα υπολείμματα Αυγούστου
κοντα στη θάλασσα,
ενθυμήματα ερώτων
με θεραπευτικες ιδιότητες
στο εκκρεμες της μοναξιας.
(Σελ. 37)
`
Η Αλεξάνδρα Γαλανου, εκ πεποιθήσεως, δουλεύει χαμηλόφωνα και εντελως αθόρυβα, για να αναδείξει τα «μικρα πράγματα» και την «ταπεινης ζωη», γεγονος το οποίο δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχης μας ή της προσοχης του μελετητη της ποίησής-της. Έτσι όπως ακριβως δουλεύει, (εννοω με τον τρόπο-του), ένας διακεκριμένος μάστορας, που είναι όμως ταπεινος στο ύφος και λαϊκος στην έκφρασή-του.
Συγκεκριμένα, η ποιήτρια δουλεύει και αναπτύσσει αυτα τα θέματα με λέξεις απλες, πάνω στις οποίες μεταφέρει και κατορθώνει να θεμελιώσει την σκέψη και τον στοχασμο της, με τα οποία ολοκληρώνει και τα ποιήματά-της.
Οι λέξεις που επιλέγει και χρησιμοποιει η ποιήτρια μπορει να είναι ή να φαίνονται απλες. Στην ουσία όμως είναι γεμάτες ενέργεια και μυστήριο, με αποτέλεσμα όταν τις διαβάζουν οι αναγνώστες, έτσι όπως τις συναντουν ενσωματωμένες μέσα στα ποιήματά-της, να δονούνται σύγκορμα αλλα και να ενεργοποιούνται στο έπακρο όλες οι αισθήσεις-τους. Θέλω να επισημάνω πως η ποιήτρια ζυγίζει την κάθε της λέξη πριν τη μεταφέρει στα ποιήματά-της. Έτσι, ακριβως όπως η ίδια μας αποκαλύπτει:
Κλέβω λέξεις
Μετατοπίζω όνειρα
Μεταποιω συναισθήματα
Αναποδογυρίζω θύμησες
Αφουγκράζουμαι σιωπες
Κάποτε γράφω ποιήματα
(Σελ. 51)
`
Αλλα και η λειτουργία της έμπνευσης της Αλ. Γαλανου, απο τα καθημερινα και μικρα, φαινομενικα ασήμαντα, θέματα και τις απλες λέξεις σπινθηρίζεται και λειτουργει (δεν μπορει όμως να γίνει και διαφορετικα), την οποία κρατάει διαρκως σε εγρήγορση. Στη συνέχεια, όταν θα έλθει η ώρα να αποτυπώσει όλα αυτα σε στίχους, κατορθώνει να εμφυσήσει μέσα-τους το δικο-της «εσώτερο φως» και τη μαγεία της ποίησης. Τότε όμως, αυτα τα μικρα και ταπεινα προσλαμβάνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις ή μία εκπληκτικη μεγαλοσύνη μέσα στην ποίησή-της. Και όπως πολυ σωστα σημειώνει ο σημαντικος ποιητης και δοκιμιογράφος Νίκος Ορφανίδης «ο ποιητης καταξιώνεται, στο βαθμο που τα υλικα της ποίησης-του τα αναδεικνύει και τα αξιώνει σε λόγο ποιητικο πρωτότυπο και μοναδικο. Και κατα τούτο διαχρονικο».
Πέραν απο αυτα, κατορθώνει να ενσταλάξει μέσα στα ποιήματά της, όπως ήδη έχω αναφέρει, και ένα δικο της φιλοσοφικο στοχασμο, τον οποίο εύκολα μπορουν να κατανοήσουν οι αναγνώστες-της.
Ένα στοχασμο που εκπορεύεται γύρω απο πανανθρώπινες αξίες, όπως είναι η ελευθερία και η κοινωνικη δικαιοσύνη αλλα και θέματα όπως ο έρωτας, ο θάνατος, η μοναξια, η αποξένωση της ψυχης, η υπαρξιακη αγωνία κ.ά.. Στο ποίημα «Η βρύση που έσταζε», υπάρχουν, ανάμεσα σε άλλους ωραίους στίχους, και οι εξης:
«Μερικες ζωες πιο πριν
έζησε νύχτα με έρωτα
σε τούτο το δωμάτιο
σ’ αυτη την πόλη
ή και σε άλλη, δεν θυμάται»
(Σελ. 29)
`
Και αλλου θα σημειώσει:
`
Κάθε πρωϊ
πληθαίνουν οι θάνατοι
λιγοστεύουν οι ζωες.
Γκρίζα σκόνη μαζεύεται στις γωνιες
υπόκωφα ψιθυρίζοντας
το τέλος
(Σελ. 49)
`
Ίσως απο εδω να εκκινει και το γεγονος ότι πολλοι στίχοι απο τα καινούργια ποιήματα της Αλ. Γαλανου μπορει να ξεχωρίσουν, δηλαδη να αυτονομηθουν, και να λειτουργήσουν απο μόνοι-τους αρκετα αποτελεσματικα. Στο σημείο αυτο όμως πρέπει να κάνω ιδιαίτερη αναφορα στο μεγάλο αριθμο ποιημάτων ποιητικης που υπάρχουν στη τελευταία (αλλα και στην προηγούμενη) συλλογη-της, που είναι, κατα τη γνώμη-μου, γεγονος σημαντικο και αξιοπρόσεχτο.
Επιπλέον, όπως έχω διαπιστώσει, σε αρκετα ποιήματά-της ακούγονται ευχάριστα και κυρίως δημιουργικα, πολλοι απόηχοι. Απόηχοι απο την φωνη ή, καλύτερα, απο την ποίηση άλλων δημιουργων. Εννοω ποιητες τους οποίους αγαπα, θαυμάζει και τους έχει για δασκάλους και οδηγους-της στην ποιητικη τέχνη, όπως π.χ. ο Καβάφης, ο Μόντης κ.ά..
Η Αλ. Γαλανου, όπως είπα και στην αρχη αυτου του σημειώματος, επιμένει και επανέρχεται σε κάποια σταθερα θέματα. Μοιάζει όπως ένας διάσημος ζωγράφος που σε κάθε νέα έκθεσή-του έχει καινούργιους πίνακες με αγαπημένα-του θέματα, άσχετα αν τα έχει παρουσιάσει και σε προηγούμενες εκθέσεις-του. Ας θυμηθούμε τον Γιάννη Τσαρούχη και τα διάφορα μοντέλα Ελλήνων ναυτων που δεν έλειπαν απο καμία έκθεσή-του! Πράξη, νομίζω, νόμιμη απο την πλευρα των γνήσιων δημιουργων, η οποία πρέπει να είναι καλοδεχούμενη και απο την πλευρα των αναγνωστων.
Με αυτά που ανάφερα όμως, κατ’ ουδένα λόγο, δεν υπονοω πως η ποιητικη τέχνη της Αλ. Γαλανου παραμένει στάσιμη. Απεναντίας, όπως διαπιστώνω μέσα απο την τελευταία συλλογη-της, αναρριχάται την κλίμακα της ποιητικης τέχνης με μεγάλη φόρα! Εννοω πως η ποίησή-της απο συλλογη σε συλλογη βελτιώνεται εντυπωσιακα!