`
Ο Dario Fo (24 Μαρτίου 1926-13 Οκτωβρίου 2016), γεννήθηκε στο Λεγκιούνο-Σαντζιάνο, στην επαρχία του Βαρέζε, κοντά στη λίμνη Λάγκο Ματζιόρε. Ο πατέρας του Φελίτσε ήταν διευθυντής των ιταλικών σιδηροδρόμων και η οικογένεια άλλαζε συχνά κατοικία λόγω των μεταθέσεών του. Ο Ντάριο έμαθε την τέχνη της διήγησης από τη γιαγιά του, τους Λομβαρδούς ψαράδες και τους τεχνίτες του φυσητού γυαλιού. Αρχικά, σπούδασε αρχιτεκτονική, ως γνήσιος όμως απόγονος της τέχνης των παλιάτσων και των τροβαδούρων του Μεσαίωνα, την εγκατέλειψε για να ασχοληθεί με το θέατρο. Εργάστηκε ως σκηνογράφος, ύστερα ως ηθοποιός, ζωγράφος, σκηνοθέτης, ιστορικός Τέχνης, συγγραφέας. Τα έργα του, βασισμένα στον αυτοσχεδιασμό, εστιάζουν στα σύγχρονα προβλήματα που βαραίνουν στην καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων και χαρακτηρίζονται από σάτιρα και αντικομφορμισμό απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική, την εκκλησία και την καθιερωμένη ηθική.
`
Το 1953 γράφει και σκηνοθετεί το σατιρικό έργο «Δάχτυλο στο μάτι» (Il ditonell’occhio), που σε αντίθεση με τη θερμή υποδοχή του κοινού, προκάλεσε την αντίδραση κυβέρνησης και εκκλησίας. Έλεγε: «Οι εκκλησίες δεν είναι για μένα ούτε εκείνες της Δεξιάς, ούτε εκείνες της Αριστεράς… Ένα κόμμα έχει πάντα ηγεσίες κι εμένα οι ηγεσίες, τα διευθυντήρια, οι κορυφές, δεν μου αρέσουν. Όταν βρίσκεσαι εκεί ψηλά, δεν είναι εύκολο να δεις καλά όσα συμβαίνουν στα χαμηλά, καλύτερα επομένως να μένεις στην πεδιάδα, στη βάση, ανάμεσα στους κοινούς ανθρώπους».
`
Ο Φο αναμείχθηκε με το Μικρό Θέατρο (PiccoloTeatro) στο Μιλάνο, στο οποίο παρουσίαζε τους αυτοσχέδιους μονολόγους του και χρησιμοποιούσε τις τεχνικές της Commedia de ll’arte. Συνεργαζόταν στενά με τη σύντροφό του Φράνκα Ράμε, με την οποία ίδρυσαν το 1959 στο Μιλάνο τη θεατρική ομάδα Ντάριο Φο-Φράνκα Ράμε. Η αναγνώριση της δουλειάς τους ήρθε το 1960 με το θεατρικό έργο «Οι Αρχάγγελοι δεν Παίζουν Φλίπερ». Αργότερα,το 1968 ίδρυσαν τη Νέα Σκηνή (Associazione Nuova Scena) και στη συνέχεια τη θεατρική ομάδα Collettivo Teatrale La Comune.
Το έργο του «Μεγάλη παντομίμα με σημαίες και μικρές και μεσαίες μαριονέτες»,αντί για χαρακτήρες, εισάγει τις μάσκες που αντιπροσωπεύουν το Κεφάλαιο,την Βιομηχανική Συνομοσπονδία, την Εκκλησία, το Λαό, τους Επαναστάτες και τους Αγρότες και ανάμεσά τους μια γιγαντιαία μαριονέτα, που αντιπροσωπεύει το φασισμό (1968).
`
Το θεατρικό έργο μονολόγων «Μιστέρο Μπούφο» (1969), ήταν βασισμένο στη μείξη μεσαιωνικών έργων και τοπικών προβλημάτων και θεωρείται ως η ιδρυτική στιγμή αυτού που οι Ιταλοί αποκαλούν αφηγηματικό θέατρο(teatro di narrazione), ένα είδος θεάτρου στο οποίο δεν υπάρχουν ηθοποιοί, ένα θέατρο παρόμοιο με το λαϊκό παραμύθι.
`
«Ο Τυχαίος Θάνατος ενός Αναρχικού» (1970) ασκούσε κριτική στην κατάχρηση εξουσίας του συστήματος δικαιοσύνης και γράφτηκε από τον Φο μετά την τρομοκρατική επίθεση από ακροδεξιούς στην Εθνική Αγροτική Τράπεζα στο Μιλάνο.
`
Το 1997, όταν ο Ντάριο Φο τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας και ενώ ο υπόλοιπος κόσμος χειροκροτούσε την επιλογή της Σουηδικής Ακαδημίας, στην Ιταλία ένα μεγάλο μέρος των διανοουμένων αντέδρασε: «Το Νόμπελ σε έναν παλιάτσο; Σ’ έναν παλιάτσο και μάλιστα αριστερό;»
Ο Ντάριο Φο αργότερα θα σχολίαζε: «Στο κατώφλι της δεύτερης χιλιετίας, όλοι συζητούσαν ακόμα το πιο απαρχαιωμένο από τα προβλήματα της λογοτεχνίας μας: εάν επρόκειτο για “υψηλή” ή για “χαμηλή” κουλτούρα. Μουχλιασμένες θεωρητικούρες, άξιες μονάχα για επαρχιακούς διανοουμενίσκους-οι οποίοι, εμπαθείς καθώς είναι, καθόντουσαν και παρατηρούσαν στα κρυφά ο ένας τον άλλον, παίρνοντας το μέρος της μιας ή της άλλης παρέας. Κι όταν από τις πάχνες του Βορρά έρχεται ως κεραυνός εν αιθρία μια απόφαση που τους ξενίζει, νιώθουν το έδαφος να φεύγει κάτω από τα πόδια τους…»
`
Καλόταξίδι Ντάριο!