`
Μια σπουδαία μελέτη με αδικαιολόγητα όμως λάθη
`
Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον το βιβλίο της Κίρκης Κεφαλέα «Κραταια ως θάνατος αγάπη-Το Άσμα Ασμάτων στη Νεοελληνική Λογοτεχνία» και οφείλω να αναφέρω, ευθύς εξ αρχής, πως είναι μία από τις καλύτερες μελέτες που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια. Είναι μία μελέτη που έχει σαν αντικείμενο το «Άσμα Ασμάτων» και την απήχηση που είχε το ιερό αυτό ποίημα στη νεοελληνική ποίηση.
Στόχος αυτής της εργασίας, όπως αναφέρει και η συγγραφέας, στην εισαγωγή της, «είναι να μελετήσει διαχρονικά τις νεοελληνικές μεταφράσεις του Άσματος Ασμάτων, καθώς και να ερευνήσει την απήχηση αυτού του κειμένου στην νεοελληνική λογοτεχνία».
Με άλλα λόγια, η μελέτη παρακολουθεί τη συνομιλία των Νεοελλήνων ποιητών με το «Άσμα Ασμάτων». Και ο αναγνώστης θα μείνει έκπληκτος με το πόσοι και ποιοι ασχολήθηκαν με το ποίημα αυτό, στην προσπάθειά τους να το μεταφράσουν ή να το μεταγράψουν ή, καλύτερα, να το αποδώσουν στην νεοελληνική γλώσσα! Ο αριθμός τους ανέρχεται στους 33 και ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν τα ονόματα του Γιώργου Σεφέρη, του Μιχάλη Γκανά, του Λευτέρη Παπαδόπουλου και άλλων σημαντικών νεοελλήνων ποιητών.
`
Η Κίρκη Κεφαλέα όμως, στη μελέτη της αφιερώνει και ένα μεγάλο κεφάλαιο για τους νεοέλληνες ποιητές που έχουν επηρεασθεί από το «Άσμα Ασμάτων», γεγονός που διαφαίνεται μέσα από το δικό τους λογοτεχνικό έργο, όπως ο Διονύσιος Σολωμός, ο Μιλτιάδης Μαλακάσης, ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Γιωσέφ Ελιγιά, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Τάκης Παπατσώνης, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Νικόλας Κάλας, ο Τάκης Σινόπουλος, ο Παντελής Β. Πάσχος, ο Θεόδωρος Ξύδης, ο Κυριάκος Πλησής κ.α.. Ένα άλλο κεφάλαιο, αρκετά πιο μικρό όμως, αφιερώνεται σε αυτούς που έχουν μεταγράψει το «Άσμα Ασμάτων», όπως ο Δημήτρης Παπαρρηγόπουλος, ο Αλέξανδρος Σ. Κάσδαγλης κ.α..
`
Το βιβλίο-μελέτη της Κίρκης Κεφαλέα εκδόθηκε από το γνωστό αθηναϊκό οίκο Gutenberc και εντυπωσιάζει, πράγματι, για την εκτυπωτική αρτιότητά του! Δυστυχώς, το καλαίσθητο αυτό βιβλίο, με την αξιόλογη μελέτη της Κεφαλέα, περιέχει και κάποια αδικαιολόγητα λάθη, με αποτέλεσμα να διερωτώμαι αν ευθύνεται γι’ αυτά τα λάθη η συγγραφέας ή ο εκδοτικός οίκος. Εννοώ αν ευθύνεται και το άτομο που έχει διορθώσει ή το άτομο που είχε αναλάβει την επιμέλεια του βιβλίου.
Συγκεκριμένα, στην σελίδα 203, στο σονέτο του Διονυσίου Σολωμού υπάρχουν και οι εξής στίχοι:
`
Στον αμπελώνα ολόγυρα θα παρατηρείς
αν ο ωραίος καιρός που περιμένεις έγινε γλυκός,
και με το δικό σου χέρι θα τον τρυγάς.
`
Έχω τη γνώμη όμως πως η λέξη καιρός αντιγράφηκε λάθος στο στίχο. Η σωστή λέξη, που αρμόζει στο συγκεκριμένο στίχο, είναι καρπός. Γιατί ο καιρός, κατά την άποψή μου, ούτε γλυκαίνει ούτε και τρυγάται.
`
Στη σελίδα 222 και συγκεκριμένα στη σημείωση 32, που βρίσκεται στο κάτω μέρος τη σελίδας, αναφέρονται τα εξής: Ναπολέων Λαπαθιώτης, Ποιήματα, επιμ. Άρης Δικταίος (Αθήνα, εκδ. Φέξη, 1064). Η σωστή χρονολογία όμως, έκδοσης του βιβλίου είναι το 1964. Πολύ αμφιβάλλω αν ο άλλοτε εκδοτικός οίκος της Αθήνας Φέξη είχε εκδοτική δραστηριότητα το 1064, δηλαδή πριν δέκα σχεδόν αιώνες!
`
Στο Ευρετήριο όρων και ονομάτων, στη σελίδα 316 αναγράφονται και τα εξής: επιθαμάμιο: βλ. γαμήλιο τραγούδι. Το σωστό όμως είναι επιθαλάμιο τραγούδι. Πιθανόν να υπάρχουν και άλλα λάθη, που ίσως εντοπίσει το έμπειρο μάτι κάποιου άλλου αναγνώστη.
`
Πολύ φοβάμαι όμως πως θα προταχθεί η δικαιολογία πως τα πιο πάνω λάθη, είναι λάθη αβλεψίας. Σύμφωνοι! Είναι όμως λάθη που βγάζουν μάτια. Λάθη ασυγχώρητα, ειδικά όταν το βιβλίο γράφτηκε από ένα άτομο που φέρει τον τίτλο της επίκουρης καθηγήτριας Συγκριτικής Λογοτεχνίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών!