`
I
Γεννά η νύχτα από μήτρα νεκρή
Το πανάρχαιο μίσος του δούλου:
Την πορφυρή του οργή-
Τη μεγαλοπρεπή.
Βαθιά μες στην καταχνιά και στο σκοτάδι.
Από χαράδρες σκοτεινές
-πριν ακόμα χαράξει
Απ΄όλα τα βουνά
Τις ερημιές
Τους πεινασμένους κάμπους
Τις λασπωμένες γειτονιές
Από χωριά
Από τις αυλές
Απ΄τα χαμόσπιτα και τις καλύβες
Από τα εργοστάσια, τις αποθήκες, τους σταθμούς
Τα’ αμπάρια
Τα τσιφλίκια
Τους νερόμυλους
Απ΄τα σιδηρουργεία
Τους ηλεκτροσταθμούς
Και τα εργαστήρια:
Μες από δρόμους και στροφές
Πάνω
Από γκρεμούς, κορφές κι οροσειρές
Από τα σύνορα
Τους λόφους
Κι απ’ τις ανήλιαγες πλαγιές
Από κίτρινα δάση φθινοπωρινά
Από τα βράχια
Από πηγές
Κι από θολά νερά
Από λειβάδια
Κήπους
Και χωράφια
Αμπέλια
Βοσκοτόπια
Από τ’ αγκάθια
Μέσα, κι από τις καμένες καλαμιές
Απ΄τα φαράγγια
Κι από τα έλη
Ρακένδυτοι
Γεμάτοι λάσπες
Πεινασμένοι
Βλοσυροί
Λιγνεμένοι από το μόχθο το βαρύ
Σκληρόδερμοι από την κάψα και την παγωνιά
Ανάπηροι
Και παραμορφωμένοι
Μαλλιαροί
Ξυπόλυτοι
Καταξεσχισμένοι
Εξαθλιωμένοι
Άγριοι
Οργισμένοι
Λυσσασμένοι
-δίχως λουλούδια
Και τραγούδια
Ή μουσική και σάλπιγγες
Δίχως κλαρίνα, τύμπανα, λατέρνες
Ταμπούρλα και τρομπόνια και κορνέτες:
Στην πλάτη τα ταγάρια τους λιωμένα
Δίχως σπαθιά στα χέρια γυαλισμένα
Με με μαγκούρες
Και χωριάτικα ραβδιά
Κλαριά
Βουκέντρες
Σκαλιστήρια
Δικράνια
Και τσεκούρια
Πελέκια
Και δρεπάνια
Και ρόπαλα
-νέοι και γέροι-
Χυμάνε απ΄όλες τις μεριές
-σαν ακυβέρνητο τυφλό κοπάδι
Με χιλιάδες
Ταύρους μανιασμένους
Με φωνές
Και ουρλιαχτά
(πίσω τους πετρωμένος ο θόλος της νυχτιάς)
Ορμούν εμπρός
Άταχτα
Ακράτητοι
Τρομαχτικοί
Υπέροχοι:
Είναι ο ΛΑΟΣ
`
*
IV
Σεπτέμβρη! Σεπτέμβρη
Ω μήνα του αίματος
Της ανάτασης μήνα
Μήνα του χαλασμού!
Το Μαγκλίς ήταν πρώτο
Στάρα και Νόβα- Ζαγόρα
Τσιρπάν
Λομ
Φερδινάντ
Μπερκόβιτσα
Σαραμπέι
Μέτσκοβετς
(με τον παπα- Αντρέι-
Σε πόλεις και χωριά
`
**************************************************************
Ο Βούλγαρος ποιητής Γκέο Μίλεφ δολοφονήθηκε σε κελί βασανιστηρίων της φασιστικής Βουλγαρίας, το 1925, σε ηλικία 30 χρονών. Το βιβλίο περιέχει τη ποιητική του σύνθεση «Σεπτέμβρης», μια από τις κορυφαίες δημιουργίες της βουλγάρικης ποίησης μέσα στην οποία ο ποιητής δίνει εικόνες για την άνοδο και την ήττα του λαού σε μια μοιραία στιγμή. Όπως γράφει ο Βούλγαρος ποιητής Βεσελίν Αντρέγεφ στον πρόλογο του βιβλίου: “Ποιος θα μπορούσε να πει σε πόσα σπίτια απαγγέλθηκε το ποίημα προτού φτάσει ο άλλος, ο νικηφόρος για τη Βουλγαρία Σεπτέμβρης; Και σε πόσες εκδρομές; Και σε πόσα κελιά φυλακών; Και πόσες φορές στα παρτιζάνικα τμήματα;».
Το βιβλίο περιέχει, επίσης και άλλα ποιήματα και πεζά του Μίλεφ καθώς και το «Γαλάζιο ποίημα» που έγραψε σε μια επίσκεψη του στη Σόφια, το 1958 και αφιέρωσε στον Μίλεφ, ο Γιάννης Ρίτσος. Τέλος στο εξώφυλλο και ένθετα, υπάρχουν φωτογραφίες από πέτρες που ζωγράφισε ο Ρίτσος.