[author] Του Σωτήρη Παστάκα [/author]
Από την ομηρική Τροία στο spleen του Παρισιού και στη Λεωφόρο Νιέφσκι, ο τόπος στη λογοτεχνία έχει αναδεχθεί πολλές φορές σε κύριο ήρωα. Η ανακλητική δύναμη του τοπίου στη σύγχρονη λογοτεχνία από τον Προυστ με «τα ονόματα τόπων» έως το Δουβλίνο του Τζέιμς Τζόυς, το ονειρικό Μπουένος Άιρες του Μπόρχες και το φανταστικό Μακόντο στα «εκατό χρόνια μοναξιάς» αποτελούν πλέον τη γεωγραφία του σύγχρονου αναγνώστη. Σε αυτή την αναγνωστική γεωγραφία ο νεαρός Καραγάτσης προσθέτει τον κάμπο της Θεσσαλίας και τη Ραψάνη.
«Το βράδυ σαν οι πλαγιές αντηχούσαν από τα κουδούνια του γυρισμού των κοπαδιών», διαβάζω στη δεύτερη μόλις σελίδα του νεανικού διηγήματος «Η Αννούλα» και μπροστά μου χάρη σ’ αυτά τα σελαγίσματα στήνεται όλο το σκηνικό της ιδιαίτερής μου πατρίδας, της Ραψάνης. Μνήμες θαμμένες 50 χρόνια μέσα μου, ξαναζωντανεύουν: είμαι δέκα χρονών, φοράω κοντά παντελόνια, έχω τους αγκώνες και τα γόνατα μαυρισμένα από τις τούμπες και τις μπάλες, και στην τσέπη κρύβω την πρώτη μου σφεντόνα που μου χάρισε μόλις ένας μεγαλύτερος φίλος μου για τις υπηρεσίες που του πρόσφερα να ξεμοναχιάζει τη ξαδέρφη μου. Κάνουμε τη βόλτα με τις ξαδέρφες μου στο Ανήλιο. Από τον άγιο-Αθανάσιο κατηφορίζαμε το ανήλιο μονοπάτι κατά τις πέντε το απόγευμα για να βγούμε στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής κι εκεί γευματίζαμε με σταφύλια, τυρί και ψωμί πριν μπούμε στην κεντρική βόλτα, στον επίσημο περίπατο της Γαστέρνας.
Το ξεκαλοκαιριό στη Ραψάνη συνοδεύονταν από τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα: οι πλαγιές ζωντάνευαν από τα γέλια και τα τραγούδια. Σ’ ένα καλοκαίρι μεθυστικό κι έναν αέρα γεμάτο νιάτα και τραγούδια, νωρίς-νωρίς στα δώδεκά μου έδωσα και πήρα το πρώτο μου φιλί.
Πως ο Καραγάτσης επιβάλει το τοπίο χάρη στα «ακούσματα», τους χαρακτηριστικούς ήχους που τα συνοδεύουν: «είναι η άγια ώρα. Μια σκιά τριγύριζε το μπαλκόνι των τζαμιών με τα χέρια σηκωμένα σ’ Εκείνον. Και η φωνή του πιστού μουεζίνη αντηχούσε στο υγρό και φωτερό δείλι. –Αλάχ-ιλ-Αλάχ. Ένας είναι ο θεός και προφήτης του ο Μωάμεθ».
Σκέφτομαι τα παιδιά μας που διατρέχουν την Ελλάδα με τρένα, με ΚΤΕΛ, έχοντας τα ακουστικά του i-pod στα αυτιά, και διασχύουν μια Ελλάδα με προκάτ ήχους, που δεν αφήνονται στο φυσικό ήχο του τοπίου, το μονότονο τραμ-τραμ της σιδηροδρομικής τροχαιάς, στο μπιπ-μπιπ του αυτοκινητόδρομου, στο κρώξιμο των πουλιών, στο κελαρυστό γέλιο μιας νεαρής γυναίκας που σου προκαλεί αυθόρμητη στύση…
(Γ’ ΚΑΡΑΓΑΤΣΕΙΑ 4-6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ σε Λάρισα και Ραψάνη)