«Έκανε δική του ολόκληρη την ποιητική συναίσθηση με την οποία ήταν γεννημένος, και περιπλανιόταν μέσα της σαν γυμνός νεαρός κολυμβητής … ο Ρούπερτ μας εξέφραζε όλους…».
Έτσι είχε πει ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας, Henry James (Χένρυ Τζέιμς) (1843-1916) για τον εκθαμβωτικής ομορφιάς νέο, Ρούπερτ Μπρούκ, ο οποίος ήταν η επιτομή της Γεωργιανής ποίησης (Georgianism), που έκανε την εμφάνισή της το 1912 με την ανθολογία Georgian Poetry, εκδότης ο Έντουαρντ Μαρς (Edward Marsh, 1872-1953), και συνέχισε μέχρι το 1922.
Ανοίγω μια παρένθεση για να πω ότι η λέξη Georgian κατέληξε να έχει υποτιμητική έννοια, και όχι αδίκως. Η συμπάθεια του καθενός πρέπει να είναι ιστορική ή κοινωνιολογική. Ως λογοτεχνικό κίνημα δεν έχει κανένα αξιόλογο χαρακτηριστικό. Στη πραγματικότητα ήταν ένα εμπορικό εγχείρημα του Έντουαρτ Μαρς, που ήταν φίλος και βιογράφος του Ρούπερτ Μπρούκ. Αξίζει ν’ αναφέρω ότι είχε μεταφράσει στ’ αγγλικά τα παραμύθια του Ζαν ντε Λα Φονταίν (Jean de La Fontaine) (1621-95), “Contes et Nouvelles” (1664-74). Ενα εμπορικό εγχείρημα, λοιπόν, που δεν μπορεί να πει κανείς ότι πέτυχε στο σκοπό του να δημιουργήσει ένα μεγάλο αναγνωστικό ποιητικό κοινό. Το Γεωργιανό κίνημα, αν και τα νέφη του πολέμου είχαν αρχίσει να μαζεύονται, σκόπευε να διαιωνίσει -αφελώς- τις βικτωριανές αξίες, την εποχή που οι βικτωριανές συνήθειες, διαδικασίες και πρακτικές δεν ήταν πλέον κατάλληλες.
Αλλά για να ξαναγυρίσω στον Ρούπερτ Μπρούκ… Ο Μπρούκ είναι προτιμότερο να θεωρείται ποιητής του πολέμου ή προπολεμικός ποιητής, γιατί εδώ προσφέρει ένα ξεκάθαρο παράδειγμα των περιορισμών του Γεωργιανού κινήματος. Έγραψε μερικούς ευχάριστους και συμπαθητικούς στίχους, αλλά ποιητής καλός δεν ήταν, ούτε θα μπορούσε ποτέ να είναι. Η ανυποταξία του ήταν παιδαριώδης ( ο πατέρας του ήταν καθηγητής στο Rugby School, όπου ο ίδιος είχε φοιτήσει και προφανώς χαρεί) τίποτε που έχει γράψει δεν είναι κακόγουστο, τίποτε βαθυστόχαστο. Η έξαψη που προκαλούσε στους αρσενικούς συγχρόνους του ήταν σε μεγάλο βαθμό συναισθηματική και ομοφυλόφιλη, μολονότι ο ίδιος ήταν ετεροφυλόφιλος. Εξ αιτίας της ενεργητικότητάς, της ικανότητάς και των επιτευγμάτων του, στους συγχρόνους του φαινόταν πιο πρωτότυπος από ό,τι πραγματικά ήταν. Αν δεν είχε πεθάνει από σηψαιμία (στη Σκύρο, στις 23 Απριλίου, 1915, όπου είναι θαμμένος) καθ’ οδόν για την Γαλλίπολη, δεν θα συνέχιζε να γράφει ποιήματα. Θα γινόταν εκδότης, ή, πιο πιθανόν, ένας μετριοπαθής πολιτικός μεταρρυθμιστής και μετά λόρδος. Το φημισμένο σονάτο του The Soldier (Ο Στρατιώτης) συνοψίζει μια σχεδόν παγκόσμια διάθεση μεταξύ νέων παιδιών το φθινόπωρο του 1914-και δεν μπορείς να ρίξεις το φταίξιμο στον ίδιο τον Μπρούκ γι’ αυτό: με το πρόσχημα εύσχημου πατριωτισμού ο ποιητής γιορτάζει μια φυλετική και συνεπώς προσωπική ανωτερότητα (a richer dust) που δεν υπήρχε λόγος ν’ αποκτήσει: ο Θεός (the eternal mind) εξισώνεται με ό,τι είναι αγγλικό. Βέβαια δεν είναι δυνατόν να ήξερε ο Μπρούκ πώς θα ήταν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος πάντως αυτό το σονέτο δεν είναι ποίηση, παρά ένα κομμάτι ανεπαρκής λατρείας των παραδόσεων που φρόντισε να παράσχει αυτό που ο κόσμος του ποθεί. Παραμένει το πιο γνωστό και πιο ευρύτερα διαβασμένο ποίημα από οποιονδήποτε άλλο ποιητή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η βασική πρωτοτυπία που στερείται ο Μπρούκ εμφανίζεται σ’ ένα από τα καλύτερά του ποιήματα, Dust (Σκόνη). Αυτό που πηγάζει σίγουρα είναι ένας ευσυνείδητος «νεανικός» τόνος.
***********
The soldier
If I should die, think only this of me:
That there’s some corner of a foreign field
That is for ever England. There shall be
In that rich earth a richer dust concealed;
A dust whom England bore, shaped, made aware,
Gave, once, her flowers to love, her ways to roam,
A body of England’s, breathing English air,
Washed by the rivers, blest by suns of home.
And think, this heart, all evil shed away,
A pulse in the eternal mind, no less
Gives somewhere back the thoughts by England given;
Her sights and sounds; dreams happy as her day;
And laughter, learnt of friends; and gentleness,
In hearts at peace, under an English heaven.
*******************
