Συνέντευξη στον Σπύρο Αραβανή
Είναι ένας από τους αφανείς ήρωες της επανάστασης των Τυνησιων που ξεκίνησε το 2010. Οι γελοιογραφίες του μέσω του προσωπικού του μπλογκ -http://www.debatunisie.com/-, της σελίδας του στο facebook και του πρώτου του βιβλίου, συνετέλεσαν και αυτές καθοριστικά στην “αφύπνιση” της φωνής και της συνείδησης των συμπατριωτών του κάνοντας και τον ίδιο ιδιαίτερα δημοφιλή τόσο στη χώρα του όσο και στο παγκόσμιο διαδικτυακό χωριό. Έχοντας επιλέξει την ανωνυμία, και κρατώντας αυτή του τη πλευρά μυστική, για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και από τους πιο οικείους του, -μάλιστα το Νοέμβριο του 2009 οι καθεστωτικοί συνέλαβαν μια άλλη Τυνήσια μπλογκερ, τη Fatma Riahi, με την υποψία οτι αυτή κρύβεται πίσω από το μπλογκ- μιλάει αποκλειστικά και για πρώτη φορά σε ελληνικό μέσο, συμβολικά-ανήμερα της Εργατικής Πρωτομαγιάς, για τις δυσκολίες της τυνησιακής επανάστασης την οποία βίωσε από τη Γαλλία όπου ζει και εργάζεται τα τελευταία χρόνια.
Θερμές ευχαριστίες στον Κώστα Ριτσώνη για τη μετάφραση της συνέντευξης.
Πότε ξεκινά η παρουσία σας ως γελοιογράφου - μπλόγκερ;
Ξεκίνησα τον Αύγουστο του 2007, μάλλον τυχαία, κάνοντας κριτική στα μεγάλα χωροταξικά σχέδια που ήθελε να επιβάλλει ο Μπεν Αλί. Από το πρώτο κι όλας σχέδιο και άρθρο προτίμησα τη στάση της ανωνυμίας γιατί από την αρχή γνώριζα ότι αργά ή γρήγορα θα βρισκόμουν σε σύγκρουση με την πολιτική εξουσία.
Δεν υπήρχε έλεγχος του διαδικτύου στην Τυνησία;
Παραδόξως στην Τυνησία κάτω από το καθεστώς του Μπεν Αλί υπήρχε η θέληση να γίνει το διαδίκτυο προσιτό σε όλους τους Τυνήσιους. Όμως παρόλ’ αυτή την ευνοϊκή πολιτική ξεκίνησε και ένας σχολαστικός έλεγχος του περιεχομένου όλων όσων κυκλοφορούσαν μέσα στο διαδίκτυο. Ξεκίνησε η λογοκρισία σε οτιδήποτε δεν ήταν σε αρμονία με την προπαγάνδα του καθεστώτος . Ο αστυνομικός όμως έλεγχος του δικτύου έγινε η αιτία να αναδυθεί μια ολόκληρη γενιά από διαφωνούντες του κυβερνοχώρου που από το 2000 και μετά άρχισαν να διαδίδουν μια κουλτούρα αντίστασης. Ανάμεσα στις ιστοσελίδες αυτού του αγώνα ξεχωρίζoυν οι : takriz .com , www . tunezine com (ο ιδρυτής της, Zouheir Yahyaoui, πέρασε δυο χρόνια στη φυλακή και μόλις τον άφησαν ελεύθερο το 2005 πέθανε από καρδιακή προσβολή), www .nawaat.org, reveiltunisien.org. Σε αυτές τις ιστοσελίδες συμμετείχαν συχνά και Τυνήσιοι του εξωτερικού . Το 2006 η εμφάνιση πολλών πολιτικών μπλογκ δυνάμωσε τις γραμμές της αντίστασης και έγινε αιτία να εμφανιστούν πολλές διαφορετικές ιδεολογίες την ώρα που ξεκινούσε ο αγώνας εναντίον της δικτατορίας.
Ποιες ήταν αυτές οι ιδεολογίες των μπλόγκερ;
Υπήρχαν όλες οι τάσεις. Οι συντηρητικοί, οι φιλελεύθεροι, αυτοί που έγραφαν στα γαλλικά και άλλοι που γράφανε στα κλασσικά αραβικά και στα αραβικά της Τυνησίας. Bέβαια τα περισσότερα από τα μπλογκ δε ήταν ανοιχτά εναντίον του Μπεν Αλί -από φόβο- αλλά ήταν φανερό ότι ένας πολιτικός αγώνας ξεκινούσε μέσα από το συντονιστικό μπλογκ www.tn-blogs.com. Ήταν, επίσης, φανερό ότι η λογοκρισία γινόταν όλο και πιο συστηματική όλο και πιο περίτεχνη. Οι μπλόγκερ είχαν ανακαλύψει το ψευδώνυμο “Αmmar 404” για να ονομάζουν το λογοκριτή, δηλαδή, το Υπουργείο Εσωτερικών. Κάθε μπλογκ που λογοκρινόταν από τον Αmmar γινόταν αντικείμενο και μιας εκστρατείας συμπαράστασης . Διαμαρτυρόμασταν ενάντια στον Ammar, διαμαρτυρόμασταν ενάντια στο καθεστώς. Ακόμα και τα μπλογκ μαγειρικής έπαιρναν μέρος στις διαμαρτυρίες. Το μπλογκ μου γεννήθηκε με αυτή τη δυναμική. Γνώριζα τι παρακολούθηση γινόταν στο ίντερνετ της Τυνησίας και τι κινδύνους διέτρεχα. Γι ‘ αυτό ασφάλισα τελείως το λογαριασμό μου και διατήρησα μια πλήρη ανωνυμία κρύβοντας ακόμα και στους γονείς μου τη δραστηριότητά μου . Η λογοκρισία που έγινε στο μπλογκ μου το Δεκέμβρη του 2008 περιόρισε στο μισό τον αριθμό των αναγνωστών μου αλλά όμως δεν εμπόδισε τους πιο πεισματάρηδες να προσεγγίζουν το σάιτ μου κάνοντας χρήση του συστήματος proxus.
Πώς ερμηνεύετε τη δημοτικότητα των γελοιογραφιών σας;
Η προπαγάνδα και το κυνηγητό όσων “αυθαδίαζαν” σκότωσε τις γελοιογραφίες στις εφημερίδες. Αυτός ο απαίσιος περιορισμός με βοήθησε εύκολα να αναδυθώ. Από εκεί προέρχεται η «εύκολη» δημοσιότητα που απολαμβάνω. Eίναι αλήθεια, δηλαδή, ότι ήμουν ο μόνος στο διαδίκτυο που χρησιμοποιούσε καρικατούρες .
Eκτός από τον πολιτικό τους ρόλο πιστεύετε ότι οι γελοιογραφίες αποτελούν αυτόνομο έργο τέχνης;
Η καρικατούρα, δηλαδή η γελοιογραφία, είναι και βέβαια μια τέχνη. Χρησιμοποιεί το φανταστικό, τη μεταφορά και το συμβολισμό . Δε γίνεται μηχανικά ούτε προκατασκευασμένα. Θέλω να πω με αυτό ότι πίσω από κάθε καρικατούρα κρύβεται ένας γελοιογράφος με χαρακτηριστικά μοναδικά που δεν μπορείς να τον μιμηθείς ακόμα και αν είναι μέτριος. Και όπως συμβαίνει σε κάθε μορφή τέχνης, έχει και αυτή ανάγκη από μια τεχνική που είναι έμφυτη στον ίδιο τον τεχνίτη που τη δημιουργεί.
Υπάρχει κάποια παράδοση στους γελοιογράφους στην Τυνησία;
Ο μισός αιώνας δικτατορίας, όπως είναι λογικό, δε βοήθησε και πολύ για να δημιουργηθεί στη χώρα μας μια παράδοση γελοιογράφων . Όμως υπήρχαν κάποιοι. Δυστυχώς οι ειδικοί πρέπει πάλι να ασχοληθούν με αυτούς και να μας βοηθήσουν να τους ανακαλύψουμε . Όσο αφορά εμένα δεν έχω στηριχτεί σε καμιά “σχολή “ και σε κανένα τυνήσιο “δάσκαλο”. Ομολογώ ότι έχω επηρεαστεί περισσότερο από τη γαλλική παράδοση που είναι πλούσια σε αυτό το είδος .
Γνωρίζετε άλλους συγγραφείς ή καλλιτέχνες της χώρας σας που να βοήθησαν με το έργο τους στις εξεγέρσεις;
Δεν υπάρχουν και πολλοί. Αυτή η επανάσταση δεν ήταν τόσο πολιτιστική όσο πολιτική. Αυτός όμως που ξεχωρίζω είναι ο μουσικός Bendirman του οποίου τα αυθάδη τραγούδια κυκλοφορούσαν στο διαδίκτυο μέσω του facebook -σχεδόν όπως και τα δικά μου σχέδια- και έχει γίνει σήμερα ένας σταρ.
Κλείνοντας, έχετε γνώση της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα;
Κάνω προσπάθεια να καταλάβω σε βάθος την πολύπλοκη κατάσταση της Ελλάδας .Ομολογώ ότι δεν το καταφέρνω πάντοτε γιατί τα μίντια παρουσιάζουν το θέμα από οικονομολογική άποψη. Είναι φανερό ότι η χώρα σας πραγματοποιεί μια επανάσταση εναντίον του συστήματος -στον αραβικό κόσμο ξεκινήσαμε μια επανάσταση εναντίον του καθεστώτος- και οι Βρυξέλλες σας παρουσιάζουν σαν ένα κακό μαθητή της Ευρώπης, υπερβολικά τεμπέλη Μου χρειάζεται ένα πέρασμα από τη χώρα σας για να δω ξεκάθαρα τι γίνεται.
Πώς φαντάζεστε το μέλλον της Τυνησίας;
H Tυνησία δε θα ολοκληρώσει ποτέ την επανάσταση της αν δε μελετήσει τα προβλήματα που βασανίζουν σήμερα τους Έλληνες. Σίγουρα, δηλαδή, το επόμενο στάδιο για το δικό μας αγώνα είναι αυτό που εσείς περνάτε τώρα. Επιθυμούμε κι εμείς να έχουμε μια κοινωνία που να έχει ξεφύγει από τη δικτατορία αλλά και από το χρέος και το μεγάλο κεφάλαιο που θέλει να διαχειρίζεται το δημόσιο πλούτο .
