[…] «Η ανθρωπότητα είναι παγανιστική. Ποτέ καμιά θρησκεία δεν την άγγιξε βαθιά. Ούτε και μπορεί η ψυχή του κοινού ανθρώπου να πιστέψει στην αθανασία αυτής της ίδιας της ψυχής. Ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που ξυπνά χωρίς να ξέρει ούτε πού ούτε γιατί. »Όταν λατρεύει τους Θεούς, τους λατρεύει σαν να επρόκειτο για φετίχ. Η θρησκεία του μοιάζει με μαγεία. Έτσι ήταν ανέκαθεν, έτσι είναι κι έτσι θα είναι. Οι θρησκείες δεν είναι παρά αυτό που ξεφεύγει από τη σφαίρα των μυστηρίων και εισέρχεται στο χώρο του εγκόσμιου, το οποίο όμως ο άνθρωπος δεν το εννοεί, καθότι, από τη φύση του, δεν μπορεί να το εννοήσει. »Οι θρησκείες είναι σύμβολα, και οι άνθρωποι εκλαμβάνουν τα σύμβολα όχι ως ζωές (όπως πράγματι είναι), αλλά ως πράγματα (το οποίο δεν είναι δυνατόν να είναι). Προσπαθούν να εξευμενίσουν τον Δία σαν να υπήρχε, αλλά ποτέ σαν να ζούσε (σαν να ζούσε αλλά ποτέ σαν να υπήρχε).
Όταν χύνεται αλάτι, ρίχνουν μια χούφτα απ’ αυτό με το δεξί χέρι πάνω από τον αριστερό ώμο. Όταν υβρίζουν τον Θεό, λένε κάμποσα Πάτερ ημών. Η ψυχή εξακολουθεί να είναι ειδωλολατρική και δεν τους απομένει παρά να ξεθάψουν τον Θεό. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που φύτεψαν μια ακακία (το αθάνατο φυτό) πάνω από τον τάφο του, για να τον αναστήσουν όταν θα έρθει η ώρα. Αλλά αυτοί είναι οι εκλεκτοί που αξιώθηκαν να τον βρουν γιατί τον ζήτησαν. »Το μόνο στο οποίο διαφέρει ο άνθρωπος από το ζώο είναι ότι ξέρει πως δεν είναι ζώο. Είναι το πρώτο φως που δεν είναι τίποτε άλλο από ορατό σκότος. Είναι η αρχή, γιατί το να βλέπεις τα σκότη σημαίνει ότι δέχεσαι το φως τους. Είναι το τέλος, γιατί σημαίνει ότι μαθαίνεις, μέσω της όρασης, ότι γεννήθηκες τυφλός. Έτσι το ζώο γίνεται άνθρωπος μέσω της άγνοιας που γεννιέται μέσα του. »Εποχές συσσωρεύονται επί εποχών και χρόνοι επί χρόνων, και το μόνο που κάνεις είναι να βαδίζεις στην περιφέρεια ενός κύκλου που στο κέντρο του βρίσκεται η αλήθεια. »Η αρχή της επιστήμης είναι να γνωρίζουμε την άγνοιά μας. Ο κόσμος που είναι όπου βρισκόμαστε, η σάρκα που είναι αυτό που είμαστε, ο Διάβολος που είναι αυτό που επιθυμούμε, τα τρία αυτά, τη Μεγάλη Ώρα, σκότωσαν μέσα μας τον Δάσκαλο που είχαμε προορισμό να γίνουμε. Και το μυστικό που κατείχε και θα μας επέτρεπε να γίνουμε σαν αυτόν, το μυστικό αυτό χάθηκε».
«Κι εγώ επίσης, καλή μου κυρία, είμαι το Λαμπερό Αστέρι του Πρωινού. Ήμουν το αστέρι αυτό πριν ο Ιωάννης μιλήσει, γιατί η Πάτμος υπάρχει πριν από την Πάτμο, και τα μυστήρια πριν από όλα τα μυστήρια. Χαμογελώ όταν σκέφτονται (σκέφτομαι) ότι είμαι η Αφροδίτη σε μια άλλη κλίμακα συμβόλων. Αλλά τι σημασία έχει; Όλο αυτό το σύμπαν, με τον Θεό του και τον Αιάβολό του, με ό,τι υπάρχει σ’ αυτό από ανθρώπους και πράγματα που αυτοί βλέπουν, είναι ένα ιερογλυφικό σύμπλεγμα που πρέπει διαρκώς να αποκρυπτογραφούμε. Είμαι —είναι το επάγγελμά μου — δάσκαλος της Μαγείας. Ωστόσο δεν ξέρω τι είναι η Μαγεία. »Η ανώτερη μύηση τελειώνει με την ενσάρκωση της ερώτησης κατά πόσον υπάρχει κάτι που υπάρχει. Ο μεγαλύτερος έρωτας είναι ένας βαθύς ύπνος, σαν αυτόν που κοιμόμαστε όταν αγαπιόμαστε. Ενίοτε εγώ ο ίδιος, που θα έπρεπε να έχω φτάσει στο ανώτερο σκαλοπάτι της μύησης, ρωτάω αυτό που μέσα μου είναι επέκεινα του Θεού, αν όλοι αυτοί οι Θεοί και όλα αυτά τα άστρα δεν είναι τίποτα περισσότερο από οπτασίες του εαυτού τους, απέραντες λησμονιές της αβύσσου. »Μην εκπλήσσεστε που σας μιλάω κατ’ αυτό τον τρόπο. Είμαι από τη φύση μου ποιητής γιατί είμαι η αλήθεια που μιλάει κατά λάθος, και όλη μου η ζωή τελικά είναι ένα ιδιάζον σύστημα ηθικής μεταμφιεσμένο σε αλληγορία και εικονογραφημένο με σύμβολα».
«Όχι», είπε εκείνη γελώντας, «θα υπάρχει πάντοτε μια αληθινή θρησκεία. Ναι», και γέλασε δυνατά, «ή τότε όλες είναι ψεύτικες». «Καλή μου κυρία, όλες οι θρησκείες είναι αληθινές, όσο κι αν φαίνεται ότι εναντιώνεται η μια στην άλλη. Πρόκειται για διαφορετικά σύμβολα της ίδιας πραγματικότητας. Είναι σαν την ίδια φράση ειπωμένη σε διαφορετικές γλώσσες. Με αποτέλεσμα, αν και λένε το ίδιο πράγμα, να μην καταλαβαίνουν οι μεν τους δε. Όταν ένας ειδωλολάτρης λέει Δίας και ένας χριστιανός λέει Θεός, εκφράζουν την ίδια συγκίνηση με διαφορετικούς όρους της διάνοιας. Σκέφτονται διαφορετικά την ίδια ενόραση. Το χουζούρεμα μιας γάτας στον ήλιο ισοδυναμεί με την ανάγνωση ενός βιβλίου. Ένας άγριος κοιτάζει την καταιγίδα με τον ίδιο τρόπο που ένας Εβραίος κοιτάζει τον Γιαχβέ, ένας άγριος κοιτάζει τον ήλιο με τον ίδιο τρόπο που ένας χριστιανός κοιτάζει τον Χριστό. Γιατί άραγε, καλή μου κυρία; Γιατί κεραυνός και Γιαχβέ, ήλιος και Χριστός, είναι διαφορετικά σύμβολα του ίδιου πράγματος. »Ζούμε σ’ αυτό τον κόσμο των συμβόλων, στον ίδιο σκοτεινό και φωτεινό ναό — ορατό σκότος, τρόπος του λέγειν, και κάθε σύμβολο είναι μια αλήθεια που μπορεί να υποκαταστήσει την αλήθεια έως ότου ο χρόνος και οι συνθήκες αποκαταστήσουν την πραγματική αλήθεια».
«Διαφθείρω αλλά φωτίζω. Είμαι το Λαμπερό Αστέρι του Πρωινού — φράση που χρησιμοποιήθηκε ήδη δύο φορές, όχι αυθαίρετα ή αδικαιολόγητα, για κάποιον άλλο που δεν μου μοιάζει». […]
`
****************************************************************************************
Είμαι πράγματι ο Διάβολος. Μην τρομάζετε, γιατί είμαι στ’ αλήθεια ο Διάβολος και γι’ αυτό δεν κάνω κακό. Ορισμένοι μιμητές μου, στη γη και πάνω από τη γη, είναι επικίνδυνοι, όπως όλοι οι αντιγραφείς, γιατί δεν γνωρίζουν το μυστικό της ύπαρξής μου. Ο Σαίξπηρ, τον οποίο ενέπνευσα πολλές φορές, μου απένειμε δικαιοσύνη. Λέει ότι είμαι κύριος. Γι’ αυτό ησυχάστε. Είστε σε καλή παρέα”.
Κρυμμένο στο μυθικό μπαούλο των χειρογράφων του Πεσσόα, το διήγημα με τον αινιγματικό τίτλο “Η ώρα του Διαβόλου” είδε το φως της δημοσιότητας μόλις το 1989, πενήντα και πλέον χρόνια από το θάνατο του ποιητή. Πρόκειται για ένα πραγματικό κομψοτέχνημα του λόγου, που συνοψίζει αριστουργηματικά τις κύριες θεματικές συνιστώσες του έργου του Πεσσόα, ενώ παράλληλα συνδυάζει με τρόπο απαράμιλλο τη γραφή της ποίησης με τη μορφή του πεζού λόγου.
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
The post Φερντάντο Πεσσόα, «Η ώρα του διαβόλου» (μετφρ. Μαρία Παπαδήμα), εκδ. Εξάντας, 2000 appeared first on Ποιείν.