Ο τίτλος είναι παραπλανητικός. Πρόκειται απλά για μια προσωπική επιλογή πέντε δίσκων απ’ τις κάποιες δεκάδες που έπεσαν στα χέρια μου φέτος. Καλή χρονιά και καλή ακρόαση.
1) Miguel Zenon-Alma Adentro: The Puerto Rican Songbook (Marsalis Music)
Ο άλτο σαξοφωνίστας Miguel Zenon ανήκει στη νέα γενιά των πορτορικανών μουσικών της τζαζ με πάνω από 20 δίσκους στο ενεργητικό του. Με εξαιρετικές σπουδές και συνεργασίες, στο “Alma Adentro” ερευνά για τρίτη φορά την πλούσια μουσική παράδοση της χώρας του υπό το πρίσμα του τζαζ αυτοσχεδιασμού. Ήδη το 2005, στο άλμπουμ “Jibaro”, μας αποκαλύπτει τη μουσική της πορτορικανής υπαίθρου με τις ισπανικές καταβολές της, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα, στο “Esta Plena”, ασχολείται με τη μουσική κληρονομιά της «πλένα» με την έντονη αφρικάνικη επίδραση των κρουστών. Στο “Alma Adentro”, πέρα απ’ το κουαρτέτο του, έχει στη διάθεσή του μια ομάδα δέκα πνευστών που συνοδεύουν τις δέκα συνθέσεις του άλμπουμ πότε τονίζοντας τη δυναμική των φράσεων του σαξόφωνου του Zenon (στο “Silencio”), πότε δημιουργώντας μιαν αρμονική αχλή (στο “Alma Adentro”) κι άλλοτε με τον κλασικό διακριτικό τρόπο. Ο ήχος του Zenon είναι απέριττος, μ’ έναν τόνο παθιασμένο αλλά ευκρινή, και προσιδιάζει σε ανθρώπινη φωνή μ’ όλες τις συναισθηματικές μεταπτώσεις κι αποχρώσεις. Οι ιδέες του πάντα υπηρετούν τις εκάστοτε συνθέσεις και η συνεργασία με τους μουσικούς τού κουαρτέτου του είναι υποδειγματική. O Miguel Zenon επιλέγει δέκα δημοφιλή τραγούδια της πατρίδας του αναδεικνύοντας τον μουσικό πλούτο και τις κρυμμένες δυνατότητες τους κάνοντας το “Alma Adentro” άλμπουμ ορόσημο στην έτσι κι αλλιώς εντυπωσιακή δισκογραφία του.
2) Monty Alexander:Harlem-Kingston Express Live! (Motema Music)
Πάνω από σαράντα χρόνια στην πιάτσα της τζαζ μετρά o τζαμαϊκανός πιανίστας Monty Alexander. Αμέτρητες συνεργασίες (Frank Sinatra, Milt Jackson, Dizzy Gillespie κ.α.) και δεκάδες ηχογραφήσεις από το 1971. Στη δεκαετία του 1990 ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μουσική της πατρίδας του, την ρέγγε, συνδυάζοντάς την με την τζαζ. Το 1996 κυκλοφόρησε το “Yard Movement” αποκλειστικά με τζαμαϊκανούς μουσικούς ενώ αργότερα ηχογράφησε μεταξύ άλλων δύο άλμπουμ αποκλειστικά με τραγούδια του Bob Marley (“Stir it up” και “Concrete Jungle”). Στο “Harlem-Kingston Express Live!” έχει στη διάθεσή του δύο μπάντες σε μία. Μια μπάντα τζαζ και μια ρέγγε με τον Alexander να στέκεται με το πιάνο του ανάμεσά τους. Κάθε μπάντα παίζει στο δικό της στυλ κι ο Alexander πότε ξεκινάει ένα σκοπό με τη μία μπάντα για να καταλήξει στη μέση του κομματιού με την άλλη, πότε παίζει αποκλειστικά με μία από τις δύο κι άλλες φορές παίζει και με τις δυο ταυτόχρονα. Ως τελικό αποτέλεσμα προκύπτει ένα σετ χαρμόσυνης ρυθμικής μουσικής και μοιάζει ανώφελο να αποφασίσει κανείς αν αυτό που ακούει είναι τζαζ ή ρέγγε. Στις τζαζ συνθέσεις ο Monty Alexander σουινγκάρει σαν τρελός μ’ αυτό το αλά Oscar Peterson στυλ ενώ στα ρέγγε τραγούδια καταφέρνει να προσδώσει μια διαφορετική αισθητική ματιά χωρίς ιδιαίτερους πειραματισμούς. Προς το τέλος του live o Alexander ξεσηκώνει το πλήθος με το “Day-O” κι ένα σόλο στη μελόντικα ενώ το σετ ολοκληρώνεται με μια υπέροχη εκδοχή του “No Woman, No Cry” του Bob Marley.
3) Avishai Cohen-Seven Seas (EMI)
Τα τελευταία χρόνια ο ισραηλινός μπασίστας Avishai Cohen έχει αναγνωριστεί ως ένας απ’ τους πιο δημιουργικούς μουσικούς της εποχής μας. Από τους σπουδαιότερους βιρτουόζους του μπάσου, αφού αποκόμισε μεγάλες εμπειρίες στο πλευρό του Chick Corea και άλλων αμερικανών αναγνωρισμένων μουσικών, αποφάσισε να δημιουργήσει τη δική του μουσική με τον προσωπικό του τρόπο. Ανακάτεψε την τζαζ με την πλούσια εβραϊκή μουσική παράδοση, με επιρροές απ’ την κλασική μουσική μέχρι τους Beatles. Το χασιδίτικο Nigun με τα σχεδόν scat φωνητικά, η χορευτική μουσική των γερμανοεβραίων (Klezmer), οι σεφαραδίτικες μπαλάντες, άνοιξαν στον Cohen νέες προοπτικές στον συνθετικό του ορίζοντα. Μετά το αριστουργηματικό “Gently Disturbed” του 2008, κι αφού μεσολάβησαν κάποιες άλλες όχι τόσο αξιοπρόσεχτες δουλειές του, επανέρχεται μ’ ένα καταπληκτικό άλμπουμ. Εμπνευσμένες συνθέσεις με διακριτικό λυρισμό, παιχνιδιάρικες αρμονίες, μελωδική ευαισθησία και μια απέριττη ισορροπία μεταξύ των μουσικών. Η μαγεία αυτής της μπάντας «λάμπει» στην ομώνυμη σύνθεση ενώ όσο η ακρόαση συνεχίζεται η μουσική ρέει αβίαστα με στιγμές όπου η ομορφιά της είναι πέρα από περιγραφές. Στο “Ani Aff” διακρίνουμε Latin ρυθμούς και μελωδίες, ενώ στο “Two Roses” τα κρουστά του Itamar Duari προσδίνουν ένα άρωμα Ανατολής στην έτσι κι αλλιώς αριστουργηματική μελωδία. Στις πιο «ήσυχες» συνθέσεις όπως το “Staav”, ανάμεσα στις πανέμορφες μελωδίες του πιανίστα Shai Maestro, ο Cohen και ο Duari προσθέτουν διακριτικές πινελιές εδώ κι εκεί ενώ το άλμπουμ κλείνει με το “Tres Hermanicas Eran”, ένα παραδοσιακό σεφαραδίτικό τραγούδι ερμηνευμένο απ’ τον ίδιο τον Cohen.
4) The Claudia Quintet-What Is The Beautiful (Cuneiform Rec.)
Το εκλεκτικό post jazz “The Claudia Quintet”, ιδρύθηκε το 1997 απ’ τον ντράμερ και συνθέτη John Hollenbeck. Για την επέτειο των 100 χρόνων απ’ τη γέννηση του ποιητή Kenneth Patchen, το πανεπιστήμιο του Rochester ανέθεσε στον Hollenbeck να γράψει μουσική πάνω σε ποίηματα του Patchen κι έτσι προέκυψε το “What is the Beautiful”. O Αμερικανός ποιητής Kenneth Patchen (1911-1972) υπήρξε ο αγαπημένος των μουσικών για πάνω από μισό αιώνα. Απ’ τον avant-garde συνθέτη John Cage μέχρι τον σαξοφωνίστα Peter Brotzmann και τον μπασίστα William Parker. Πριν ο Τζακ Κέρουακ διαβάσει τα ποιήματα του συνοδεία τζαζ μπάντας, ο Patchen ήδη είχε προηγηθεί με την ανάγνωση των δικών του συνοδεία του τζαζ σεξτέτου του Allyn Ferguson και του combo του Charles Mingus. Στο “What is the Beautiful” ο Hollenbeck επιλέγει δύο σπουδαίους τραγουδιστές, τον γερμανό Theo Bleckmann (με τον οποίο έχει συνεργαστεί ξανά) και τον αμερικανό Kurt Elling. Τα εντελώς διαφορετικού ύφους γραπτά του ποιητή που απαγγέλουν οι δύο τραγουδιστές, υπογραμμίζονται απ’ την περίτεχνη μουσική παγίδα που στήνει ο Hollenbeck με τις ρωμαλέες μπασογραμές του Drew Gress, το «φωτεινό» βιμπράφωνο του Matt Moran, το «τρεμουλιαστό» ακορντεόν του Ted Reichman και το σπαραχτικό σαξόφωνο του Chris Speed. Το κουιντέτο επαυξάνεται με τον πιανίστα Matt Mitchell το παίξιμο του οποίου μεγεθύνει περεταίρω την καλειδοσκοπική «παλέτα» του γκρουπ. Στο “What is the Beautiful το“The Claudia Quintet” εντάσσει τον ειρωνικό στίχο του Patchen στο δικό τους corpus με μια οργανική, πηγαία χάρη που ζωντανεύει τις λέξεις. Μια πραγματικά μοναδική συγχώνευση της προκλητικής ποίησης του Kenneth Patchen με την avant-garde τζαζ.
5) Konitz/Mehldau/Haden/Motian-Live at Birdland (ECM Rec.)
Στο ιστορικό τζαζ κλαμπ Birdland της Νέας Υόρκης, τέσσερις μεγάλες μορφές της τζαζ συναντιούνται σ’ ένα σετ με γνωστά στάνταρ. Ο Lee Konitz στο άλτο σαξόφωνο με πάνω από 60 χρόνια εμπειρίας στην πλάτη, ο κορυφαίος μπασίστας Charlie Haden, ο μεγάλος γάλλος ντράμερ Paul Motian (μας «έφυγε» πρόσφατα) και ένας απ’ τους σπουδαιότερους νέους πιανίστες ο Brad Mehldau. Το αποτέλεσμα από πριν προδικασμένο. Γνωστά στάνταρ όπως το “Loverman”, το “Oleo” του Sonny Rollins, το “Solar” του Miles Davis μεταμορφώνονται απρόσδόκητα παρά τις χιλιάδες ερμηνείες τους εδώ και δεκάδες χρόνια (ακόμη κι απ’ τους παραπάνω μουσικούς). Κάποια, όπως το “Loverman” με το οποίο ξεκινάει το σετ και το “Oleo” με το οποίο κλείνει, ακούγονται σχεδόν αγνώριστα χάρη στη δεινότητα και την εφευρετικότητα του Konitz ενώ άλλα όπως το “I Fall In Love Too Easily” δεν απομακρύνονται τόσο πολύ απ’ τις κλασικές ερμηνείες στις οποίες έχουμε συνηθίσει. Όπως και να’ χει αυτό το live αξίζει ν’ ακουστεί ξανά και ξανά. Οι τέσσερις ιδιοφυείς μουσικοί ξεδιπλώνουν τις γνωστές συνθέσεις μ’ έναν τέτοιο τρόπο που αποκαλύπτουν νέες και απρόσμενες γωνίες της ομορφιάς τους.