`
Γιώργος Σουρής
ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΣΤΟΥ ΤΙΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΛΕΕΙΝΟΣ
Απάνω σε παληόσκαμνα μια κάσσα στηριγμένη
είχ’ ένα γέροντα νεκρό με ρούχα λερωμένα,
απ’ τη μεγάλη γενεά αυτή τη δοξασμένη,
που τόσο αγωνίστηκε εις το Εικοσιένα.
Κανείς δεν τον εγνώριζε, κανείς δεν τον τιμούσε,
και όμως μια φορά κι’ αυτός με δόξα πολεμούσε.
Στη δεξιά του τη μεριά ολιγοστό λιβάνι
σε κεραμίδι έκαιγε με τόση ευωδία,
κι αριστερά ένα πανί, όποιος περνά να βάνη
λίγα λεπτά για να γενή του γέρου η κηδεία.
Κανένας δεν τον έκλαιγε, μόνον ένα κλητήρα
είδαν να στέκη όρθιος εις της αυλής τη θύρα.
Αυτός που αγωνίστηκε για την Πατρίδα μόνον
Κι’ επέρασε με το σπαθί της νειότης του τα χρόνια,
έλαβε ως αντάλλαγμα των τόσων του αγώνων
τη φτώχια και την φοβερή του κόσμου καταφρόνια.
Και ζωντανός δοκίμασε απ’ όλους μας τη χλεύη,
και μεσ’ στην κάσσα του νεκρός ακόμα ζητιανεύει.
Ιανουάριος 1885.
`
****
Αλέξανδρος Σούτσος
Ο ΨΩΜΟΖΗΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ
(Τον Ιούνιον του 1831)
Ένας γέρος στρατιώτης με του ζήτουλα τον δίσκο,
Στο ραβδί ακουμβισμένος και με το σακκί στον ώμο,
Έλεγε σ’ ένα παιδάκι που του έδειχνε τον δρόμο•
Μη, παιδάκι μου, μην τρέχης και πολύ οπίσω μνήσκω•
Εσύ είσ’ ευτυχισμένο… τα ματάκια σου τα έχεις,
Γερά έχεις ποδαράκια, κ’ ελαφρό σαν λάφι τρέχεις…
Εγώ έχασα το φως μου στου Μεσολογγιού την πόλι,
Και το ένα μου ποδάρι με το άρπαξε το βόλι.
Πού να είμασθε, παιδί μου;… Είναι νύκτα;… Είναι μέρα;
- Νύκτα είναι… Στο Ανάπλι εζυγώσαμε, πατέρα.
- Στο Ανάπλι! -Κλαίεις, γέρο; -Τα παλιά μου ενθυμούμαι…
Τ’ ήμουν πρώτα, τ’είμαι τώρα στέκουμαι και συλλογούμαι…
Στο Ανάπλι!!! Εγώ πρώτος και με το σπαθί στο στόμα
Πήδησα στο Παλαμίδι•
Από ένα σ’ άλλον βράχο πρώτα ρίπτουμουν σαν φίδι,
Και σηκώνω μόλις τώρα το βαρύνεκρό μου σώμα.
Ετυφλώθηκα. Δεν βλέπω της Ελλάδος τα βουνά,
Κι’ ο ελεύθερός της ήλιος στα ματάκια μου δεν λάμπει…
Δενδροσκέπαστοι, ωραίοι κ’αιματοβρεμένοι κάμποι,
Σ’εσάς τώρα κόσμος άλλος ζωήν ήσυχη περνά.
Εγώ μόνος, για να ζήσω, τρέχω και ψωμοζητώ•
Στα ερημοκλήσια μέσα και στους δρόμους ξενυκτώ.
Παντού είμαι απορριμένος•
Ξένος είμαι στην Ελλάδα, και στο σπήτι μ’είμαι ξένος.
Όλος άλλαξε ο κόσμος, και την σήμερον ημέρα
Τα παιδιά εις την Ελλάδα δεν γνωρίζουν τον πατέρα.
Ταις θυσίαις, τους αγώνας ξέχασαν των παλαιών,
Και τον Πλούτον έχουν όλοι δια μόνον τους θεόν.
Προσπαθώ του κάκου ναύρω έναν φίλο του παλιού μας,
Του ηρωικού καιρού μας.
Άλλοι πέθαναν, και άλλοι ζουν απ’ όλους ξεχασμένοι•
Όπου κι’ αν σταθώ με σπρώχνουν, με περιγελούν οι ξένοι.
Ξένοι, μην περιγελάτε τα χυμένα μου τα μάτια,
Το σπασμένο μου ποδάρι•
Του μεγάλου Μπότζαρή μας ήμουν πρώτο παλλικάρι.
Η παλιά μου φουστανέλλα, όπου βλέπετε κομμάτια,
Χάρισμα του Καραΐσκου, από δόξα με σκεπάζει•
Το σπαθί αυτό που φέρνω στο πλευρό μου κρεμαστό,
Αν δεν ήναι με χρυσάφι και κοράλια σκεπαστό,
Είν’ ενθύμησις φιλίας του Ναυάρχου μας Τομπάζη.
Ήρωες εξακουσμένοι!
Και αν ήσθε πεθαμένοι,
Στην ενθύμησιν του κόσμου, στην ενθύμησίν μας ζήτε•
Πέθαναν, κι’ αν ζουν ακόμα, όσοι άτιμοι πολίται
Εις τους τάφους σας πατούν,
Να κληρονομήσουν όλας τας θυσίας σας ζητούν,
Και αφίνουν της πατρίδος τους πατέρας, τους προμάχους,
Να ψωμοζητούν στας πόλεις και να ξενυκτούν στους βράχους.
`
*****
Ἄγγελος Σικελιανός
ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ
Χαρὰ σὲ κειὸν ποὺ πρωτοσήκωσε
Ἀπ᾿ τὶς σκόνες σκεπασμένο, τὸ δίστομο σπαθὶ τοῦ λόγου σου
στὸν ἥλιο Μακρυγιάννη.
Κι᾿ ἀπάνω καὶ στὶς δυὸ πλευρὲς γραφή
Ἀπ᾿ τὴ μιά, τὰ λόγια αὐτά Σου χαραγμένα, στρατηγέ μας:
«Τὴ λευτεριά μας τούτη δὲν τὴν ἥβραμε στὸ δρόμο,
καὶ δὲ θὰ μποῦμε εὔκολα στοῦ αὐγοῦ τὸ τσόφλι,
γιατὶ δὲν εἴμαστε κλωσόπουλα, σ᾿ αὐτὸ νὰ ξαναμποῦμε πίσω,
μὰ ἐγίναμε πουλιὰ καὶ τώρα πιὰ στὸ τσόφλι δὲ χωροῦμε».
Κι᾿ ἀπ᾿ τὴ δεύτερη πλευρά, γραφὴ ἄλλη χαραγμένη:
«Ἀπάνω στὴν ἀλήθεια μου ἀκόμα καὶ τὸ θάνατο τὸν δέχομαι
τὶς τόσες φορὲς τὸν θάνατο ἐζύγωσα, ἀδερφοί μου καὶ δὲ μὲ πῆρε,
ποὺ γιὰ τοῦτο τὸ θάνατο καταφρονῶ,
κι ἀπάνω στὴν ἀλήθεια μου πεθαίνω».
Χαρὰ σὲ κειὸν ποὺ πρωτοσήκωσε ἀπ᾿ τὸ χῶμα αὐτὴν τὴ σπάθα
καὶ τέτοια διάβασε ἐπάνω της βαγγέλια.
`
*****
Κώστας Καρυωτακης
ΚΑΝΑΡΗΣ
Κάποιοι δαιμόνοι
τον είχαν στείλει.
Έγινε αχείλι
κόσμου που επόνει.
(Ήρωες χρόνοι!)
Και πώς εμίλει
με το φιτίλι,
με το τρομπόνι!
Το πέρασμά του,
μήνυμα κρύο
μαύρου θανάτου.
Κι είχε το θείο
χέρι που φλόγα
κράταε κι ευλόγα
`
Ανθολογούνται οι:
Διονύσιος Σολωμός, Ανδρέας Κάλβος, Κρίτων Αθανασούλης, Έφη Αιλιανού, Ρούλα Αλαβέρα, Άρης Αλεξάνδρου, Δημήτρης Αλεξίου, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ευάγγελος Βαλσαμίδης, Γιάννης Βαρβέρης, Κώστας Βάρναλης, Νίκος Βασιλάκης, Κώστας Βασιλείου, Γιώργος Θ. Βαφόπουλος, Μπίλη Βέμη, Όλγα Βότση, Νικηφόρος Βρεττάκος, Γιώργος Γαβαλάς, Τάσος Γαλάτης, Στέλιος Γεράνης, Γιώργος Γεωργούσης, Νίκος Γκάτσος, Θωμάς Γκόρπας, Ηλίας Γκρης, Γιάννης Δάλλας, Ιάσων Δεπούντης, Δημήτρης Δούκαρης, Νίκος Εγγονόπουλος, Οδυσσέας Ελύτης, Ανδρέας Εμπειρίκος, Γιώργος Ζιόβας, Γιώργος Θέμελης, Γιώργος Χ. Θεοχάρης, Βικτωρία Θεοδώρου, Λιλή Ιακωβίδη, Νίκος Καζαντζάκης, Έκτωρ Κακναβάτος, Τάσος Καρπενάρος, Νίκος Καρούζος, Κώστας Καρυωτάκης, Βαγγέλης Κάσσος, Μιχάλης Κατσαρός, Σωκράτης Καψάσκης, Γιώργος Κεντρωτής, Γιώργης Κότσιρας, Κώστας Κρεμμυδάς, Κώστας Κρυστάλλης, Θανάσης Κωσταβάρας, Νίκος Β. Λαδάς, Νίκος Λεβέντης, Βύρων Λεοντάρης, Κώστας Λογαράς, Ζήσιμος Λορεντζάτος, Λορέντζος Μαβίλης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Ζώης Μάναρης, Γιώργης Μανουσάκης, Μάριος Μαρκίδής, Γεράσιμος Μαρκοράς, Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη, Μάριος Μέσκος, Βασίλης Μιχαηλίδης, Γιώργος Μπλάνας, Ρίτα Μπούμη - Παππά, Παύλος Νιρβάνας, Θεόδωρος Ξύδης, Νίκος Ορφανίδης, Κωστής Παλαμάς, Αλέξανδρος Πάλλης, Γιώργος Παναγουλόπουλος, Δημήτρης Π. Παπαδίτσας, Θανάσης Παπαθανασόπουλος, Τάκης Παπατσώνης, Γιάννης Η. Παππάς, Αχιλλέας Παράσχος, Μιλτιάδης Πασιαρδής, Τάκης Παυλοστάθης, Αλεξάνδρα Πλακωτάρη, Ιωάννης Πολέμης, Δημήτρης Ποταμίτης, Λευτέρης Πούλιος, Μανόλης Πρατικάκης, Γιάννης Ρίτσος, Χρίστος Ρουμελιωτάκης, Σωτήρης Σαράκης, Διονύσης Σέρρας, Γιώργος Σεφέρης, Άγγελος Σημηριώτης, Άγγελος Σικελιανός, Ντίνος Σιώτης, Γιάννης Σκαρίμπας, Αντώνης Δ. Σκιαθάς, Γεώργιος Σουρής, Αλέξανδρος Σούτσος, Στέλιος Σπεράντζας, Γεώργιος Στρατήγης, Γεώργιος Τερτσέτης, Γιάννης Τζανετάκης, Θανάσης Τζούλης, Χρήστος Τουμανίδης, Κλεάνθης Τριαντάφυλλος, Ιούλιος Τυπάλδος, Νικόλαος Β. Τωμαδάκης, Γιάννης Υφαντής, Θεόφιλος Φραγκόπουλος, Νίκος Φωκάς, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Γιώργος Χουλιάρας, Ντίνος Χριστιανόπουλος.
`
`